2019.03.17. Spała w Inowłodzu

                   Witam :-)
    Jednak coś jest z tym czasem ,,na rzeczy,, bo tym razem kolejną wyprawę zaczęliśmy ... przed czasem :-)  Ale jakoś udało się nam wskoczyć do tego wcześniejszego transportu i przy nieoczekiwanej mżawce pomknęliśmy do celu. Już przy dobrej pogodzie zostawiamy nasze auto przy zamku w Inowłodzu i udajemy się na rajd ,,na dochodzenie,, :-)  Inowłódz istniejący od X wieku dzięki położeniu nad brzegiem Pilicy pełnił funkcję grodu granicznego. Miała w tym pomóc wybudowana w połowie XVw przez Kazimierza Wielkiego murowana warownia. Podczas potopu szwedzkiego zamek został zniszczony i dzisiaj możemy zobaczyć tylko jego zrekonstruowane ruiny. Na Placu Kazimierza Wielkiego stoi zabytkowa studnia a nad brzegiem Pilicy wybudowany w 1520r kościół św. Michała Archanioła który poważnie ucierpiał podczas obu wojen światowych. Przy drodze do Opoczna pomnik upamiętniający pomordowanych 02.08.1944r mieszkańców Kraśnicy i okolic. Trochę dalej kilkaset metrów od drogi w miejscu dawnej wsi Giełzów stoi w lesie nieduża kapliczka. Dawno temu na jednym z drzew wisiał słynący z licznych cudów święty obraz Matki Boskiej Bolesnej. Mieszkańcy przenieśli go do wybudowanej kapliczki zwanej odtąd ,,świętym domkiem,, i mimo że kapliczkę kilka razy trawił pożar obraz cudownie ocalał. Ten święty obraz w 1793r przeniesiono do kościoła w Inowłodzu ale leśna kapliczka Giełzów pozostała. Obok grób ostatniego pustelnika opiekującego się tym miejscem.Póżniej  Czerwone Krasnale miały problemy z przejściem niedużej rzeczki Słomianki przez co ja miałem jeszcze większe żeby ich dojść :-) Ale do Spały już w pełnym składzie wkroczyliśmy triumfalnie przez zabytkowy most na Pilicy. Istniejąca od początku XVII wieku pięknie położona pośród lasów , nad Pilicą Spała stała się w XIXw miejscem wypoczynku carów. Wybudowano rezydencję myśliwską , drewniany pałacyk , koszary , stajnie , wieżę wodną i hotele z których większość przetrwała do dziś. Z tym okresem wiąże się też opowieść o nieszczęśliwej miłości żony zarządcy rezydencji cara Aleksandra III hrabiny Marii Wielopolskiej. Zakochała się ona z wzajemnością w carskim oficerze a gdy romans odkryto nie mogąc znieść presji otoczenia popełniła samobójstwo. W miejscu tym stoi dziś symboliczny nagrobek , kilkaset metrów od zabudowań Spały. W okresie międzywojennym miejscowość stała się rezydencją rządową nazywaną drugim Belwederem. Często przebywali tu prezydenci i ministrowie. Spala zauroczyła prezydenta Ignacego Mościckiego który nie tylko tu odpoczywał i urządzał polowania w spalskich lasach ale też często pracował. To z jego inicjatywy w 1927r odbyły się tu pierwsze doroczne ogólnopolskie Prezydenckie Dożynki które odbywają się do dziś. W następnych latach specjalnie na tą imprezę  wybudowano stadion i halę sportową które były zalążkiem powstania Centralnego Ośrodka Przygotowań Olimpijskich. W 1923r wybudowano kościółek w stylu zakopiańskim jako kaplicę prezydencką pw. Matki Boskiej Królowej Korony Polski. Nieformalnym herbem Spały jest żeliwny żubr stojący w sąsiedztwie przedwojennego pałacu carskiego. Podróżował z Białowieży przez Moskwę i Warszawę aż znalazł cichą przystań w Spale. Jakoś tym razem zapomniałem go odwiedzić a koledzy go ... pogłaskać :-) Niedaleko od centrum Spały , w lesie nad stromym brzegiem Pilicy znajduje się ,,spalski grzybek,, Miejsce gdzie prezydent Mościcki spotykał się z zaproszonymi gośćmi. Obok ułożony z głazów monument zwany Grotą św.Huberta upamiętniający łowy cara Aleksandra II i głaz w miejscu pochówku ukochanego psa Mościckiego , Lorda. Podczas II wojny światowej w Spale miało swą siedzibę niemieckie Naczelne Dowództwo Sztabu Generalnego Ober-ost. Pozostałości po nich są widoczne do dzisiaj w postaci potężnych schronów kolejowych w pobliskiej Konewce i Jeleniu. W 1944r w celu obrony przed armią sowiecką powstał plan budowy umocnień polowych pomiędzy Wisłą i Odrą wykorzystujący linię większych rzek. Tak powstała Piliza Stellung czyli Linia Pilicy której ślady przetrwały do dziś. Wracając ze Spały do Inowłodzia w okolicach kopalni chalcedonitów natrafiłem na dwa takie poniemieckie bunkry. Z pozostałości znajdującego się przy kopalni żydowskiego kirkutu udało mi się znależć tylko kawałek potrzaskanej macewy choć Żydzi stanowili prawie polowę mieszkańców Inowłodza. Na sąsiednim wzgórzu znajduje się cmentarz wojenny z 1914r na którym spoczywają żołnierze armii niemieckiej i rosyjskiej. Niedaleko stąd do najcenniejszego inowłodzkiego zabytku , romańskiego kościoła św. Idziego. Wybudowany około 1086r obronny kościół jest jedną z najstarszych budowli sakralnych w Polsce. Jak głosi legenda jego fundatorem był książę Władysław I Herman jako wotum za narodziny syna , Bolesława Krzywoustego. Z położonego na wysokiej skarpie kościoła roztacza się piękny widok na dolinę Pilicy co wykorzystali też Niemcy stawiając w pobliżu kilka bunkrów. W centrum wsi zachował się budynek XIX-wiecznej synagogi z pięknymi freskami odkrytymi w 1981r przy okazji renowacji budynku. I tak oto powędrowaliśmy po spalskich lasach zwiedzając też ,,najpiękniejszą polską leśniczówkę,, jak nazywano w okresie międzywojennym Spałę. Oczywiście o Inowłodzu nie zapominając wykręciłem tym razem trójkę z przodu i nawet 282m jakiegoś przewyższenia się uzbierało :-)  Wędrowaliśmy razem i osobno ..na dochodzenie,, i ,,na odchodzenie,, w męskim gronie Krasnali , Marek , Mirek i piszący te słowa Krasnal Kronikarz czyli taki Koszałek Opałek :-)
     Pozdrawiam serdecznie :-)
         Łazior Świętokrzyski