2022.08.21. Tylicka kraina.

                  Witam :-)
Wybieraliśmy się tam parę razy i jakoś tak nie mogliśmy dojechać. Ale tydzień temu przejeżdżając tędy podczas powrotu z Rumunii postanowiliśmy jednak w końcu dojechać:-) Muszynka to nieduża wieś leżąca pomiędzy Beskidem Niskim i Górami Leluchowskimi przy granicy ze Słowacją, nad rzeką o tej samej nazwie. Została założona w 1356r przez króla Kazimierza Wielkiego na starym trakcie handlowym. Przed wybuchem II wojny światowej była zamieszkana w całości przez grekokatolickich Łemków których wysiedlono w 1947r. Pierwszą cerkiew w Muszynce wybudowano w 1636r a obecna powstała prawdopodobnie w XVIIIw. Drewniana cerkiew greckokatolicka św. Jana Ewangelisty po 1947r została przejęta przez kościół rzymskokatolicki i pełni dziś filię parafii tylickiej. Nad wsią na zboczach góry Jawor znajduje się rezerwat przyrodniczo-historyczny Okopy Konfederatów Barskich z widocznymi śladami umocnień wzniesionych przez powstańców w latach 1769-70. W szańcu będącym jednym z głównych obozów konfederatów w kwietniu 1769r obradował zjazd szlachty województw małopolskich. Znajduje się tu zdjęcie obrazu św. Barbary przy którym modlili się powstańcy. Po upadku powstania obraz został przeniesiony do cerkwi w Muszynce. Za Przełęczą Tylicką rozciąga się graniczny grzbiet Cigarky z którego miejscami widać piękną panoramę na Lackową z Ostrym Wierchem i masyw Busowa. Najwyższy szczyt Beskidu Niskiego wciąż nas kusi i wabi swym widokiem, ale to może w przyszłym roku:-) Na granicy Beskidu Niskiego i Beskidu Sądeckiego u zbiegu rzeki Muszynki i potoku Mochnaczka leży wieś Tylicz. W średniowieczu prowadził tędy przez Przełęcz Tylicką ważny szlak handlowy na Węgry. Istniejącej już w wieku XI osadzie Ornawa która została w 1336r wsią królewską w 1363r za panowania króla Kazimierza Wielkiego nadano prawa miejskie jako Miastko. W 1410r miasto zostało spalone przez wojska węgierskie a w wieku XVI nastąpił jego upadek. Ponowne przywrócenie praw miejskich miało miejsce 26 czerwca 1612r kiedy to biskup krakowski Piotr Tylicki ponownie nadaje mu te prawa. Miejscowości nazywającej się od tej pory na cześć owego biskupa Tylicz dokument lokacyjny wystawiono w Bodzentynie (naszym:-) miesiąc później. W wieku XVII Tylicz jest jedną z większych miejscowości tego regionu. Podczas konfederacji barskiej stacjonowali tu powstańcy a od 1781r miejscowość zaczęli zasiedlać Żydzi. W okresie międzywojennym stacjonowała tu placówka Straży granicznej I linii Tylicz. W tym czasie spośród około 1,8tys mieszkańców 2/3 było Łemkami, 470 Polakami i 120 Żydami. Do dzisiaj w Tyliczu zachował się stary układ urbanistyczny z rynkiem i zabytkowymi domami wokół niego. Stoi tu też drewniany kościół pw. św. Piotra i Pawła z 1612r z murowaną dzwonnicą postawioną w roku 1803. Tuż przy starej świątyni znajduje się nowo wybudowany kościół pw. Imienia Maryi. Przy tylickim rynku stoi też odrestaurowany zabytkowy budynek ratusza oraz pomnik gen. Kazimierza Pułaskiego i 650 rocznicy nadania praw miejskich. Oczywiście są też tradycyjnie pyszne lody, ale to dla wybranych:-) W Tyliczu jest też dawna drewniana greckokatolicka cerkiew z 1743r św. Kosmy i Damiana. Po wysiedleniu mieszkańców Tylicza w 1947r w ramach akcji Wisła świątynia została przejęta przez kościół rzymskokatolicki. W obrębie cerkiewnego ogrodzenia znajduje się murowana dzwonnica z 1938r z dzwonem odlanym w XVIIIw. Podobno w cerkwi św. Kosmy i Damiana znajdował się też obraz św. Barbary będący jakoby darem Kazimierza Pułaskiego a pochodzący z obozowej kaplicy konfederatów barskich obozujących nad Muszynką. No cóż, podobno taki sam obraz znajduje się w cerkwi w Muszynce. Pewne jest natomiast (podobno) że ów obraz wisi obecnie w tylickim kościele drewnianym św. Piotra i Pawła. Chociaż Andrzej odnalazł go to jednak i tak końca tej historii nie dojdziesz:-) Niedaleko tylickiej cerkwi znajduje się jedno z 18 naturalnych tylickich źródeł wód mineralnych. Jest ono zarazem najstarszym bo wzmiankowanym już w 1753r, źródło Zdrój Główny w Tyliczu. Woda tryskająca z niego była ponoć podawana na ucztach w znanej krakowskiej restauracji U Wierzynka. A dawniej zatrzymywały się przy nim karawany kupieckie z Węgier.
   Muszynka 620m npm – Rezerwat Okopy Konfederatów Barskich 760m npm – Jawor 810m npm – Przełęcz Tylicka 683m npm – Hora 716m npm – Polanka 726m npm – Tylicz 595m npm – Muszynka 620m npm
  Podobno lepiej późno niż wcale więc w końcu tu zawitaliśmy i przeszliśmy sobie prawie 20km z prawie 700m przewyższenia. Po tych granicznych okolicach wędrowaliśmy razem z Andrzejem i Markiem. Pogoda nam dopisała a na koniec taka ciekawostka. Ceniona ostatnio aktorka filmowa Joanna Kulig w Muszynce urodziła się właśnie lat temu …  kilkanaście:-)
       Pozdrawiam serdecznie :-)
           Łazior Świętokrzyski