2023.05 07. Wsie u stóp Ferdela.

                    Witam :-)
    W lutym tego roku mając już zarezerwowaną kwaterę i plecaki w samochodzie w ostatniej chwili musieliśmy odwołać nasz wyjazd. Przyszła taka nawałnica śnieżna że w piątek z Barwinka do domu Na Stoku jechałem ponad godzinę a tam jechalibyśmy pewnie z pół dnia albo lepiej. No to teraz nadrabiamy zaległości, chociaż tylko częściowo - ruszyliśmy się na jeden dzień. Jak zwykle po drodze nie omieszkaliśmy zahaczyć o stacje benzynową i zameldowaliśmy się w założonej w XVIw wsi Rozdziele. W 1786r została tu wzniesiona murowana cerkiew greckokatolicka Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Po wygnaniu Łemków od 1947r użytkowana jako kościół rzymskokatolicki została w 1984r zwrócona unitom. Obecnie pełni funkcję greckokatolickiej cerkwi parafialnej współużytkowana także przez rzymskokatolicką parafię w Lipinkach. Kolejna murowana świątynia znajduje się w sąsiedniej wsi Bednarka. Wieś powstała w XIVw doczekała się w 1900r nowej murowanej cerkwi greckokatolickiej pw. Opieki Najświętszej Maryi Panny. Wzniesiono ją dzięki pomocy emigrantów, prawie 2/5 mieszkańców wioski pracowało wtedy w Ameryce. W ramach "Akcji Wisła" w czerwcu 1947 roku wysiedlono z Bednarki Łemków w której pozostało kilkudziesięciu Polaków. Po 1956 roku do Bednarki chciało wrócić wielu wygnanych Łemków jednak dane to było tylko nielicznym. Cerkiew przejęta po 1947r przez kościół rzymskokatolicki pełni funkcję kościoła pomocniczego parafii w Lipinkach. We wsi na wzgórzu w obrębie starego cmentarza łemkowskiego znajduje się wydzielona kwatera wojennego cm. nr 84. Pochowano tu żołnierzy poległych w 1915r, 14 Rosjan i 13 Niemców. Od północy nad Bednarką wznosi się gęsto zalesiony wierzchołek Cieklinki na którym można się nawet zgubić:-)  Na jego wschodnich zboczach znajduje się duży cmentarz wojenny nr 14 na którym pochowano 444 żołnierzy rosyjskich i 101 żołnierzy niemieckich. Niedaleko znajduje się następny zabytkowy cmentarz z okresu I wojny światowej, cm. nr 13. Zaprojektowany w formie kurhanu otoczonego kamiennym murkiem gdzie spoczywa 103 żołnierzy rosyjskich. Oba te cmentarze projektował Johann Jäger – niemiecki porucznik, inżynier budowlany i projektant. Pobliska wieś Cieklin będąca własnością opactwa benedyktynów tynieckich powstała w XIIIw nazwę swą przyjęła od jej założyciela Ciekła. W miejscu istniejących wcześniej dwóch drewnianych świątyń postawiono w latach 1897-1903 nowy murowany kościół pw. św. Michała Archanioła. Projektantem świątyni do której budowy użyto kamienia z góry Cieklinki był znany architekt Jan-Sas Zubrzycki. W 1888r malarz, architekt, pedagog i myśliwy, pochodzący z Zakopanego Stanisław Barabasz przebywając w Cieklinie stworzył pierwsze w Polsce narty. W Wiejskim Domu Kultury w Cieklinie mieści się Muzeum Narciarstwa im. Stanisława Barabasza. W sąsiedniej Woli Cieklińskiej znajduje się opuszczony cmentarz łemkowski z paroma starymi nagrobkami i cerkwisko po drewnianej cerkwi greckokatolickiej św. Dymitra z 1776r która została rozebrana w 1953r. Wszystkich łemkowskich mieszkańców wsi polskie władze w 1945r zmusiły do wyjazdu. Za wsią znajduje się cm. nr 11 z I wojny światowej zaprojektowany przez znanego słowackiego architekta i projektanta wojennych nekropolii Dušana Jurkoviča. Pochowano tu 22 żołnierzy austro-węgierskich, 46 niemieckich i 46 rosyjskich którzy zginęli w listopadzie i grudniu 1914r. oraz w maju 1915r. 4 maja 1915r. rozegrała się w tych okolicach Bitwa o Cieklin w której poległo około tysiąca żołnierzy. Rozdziele, Bednarka i Wola Cieklińska do 1947r były najbardziej na północ wysuniętymi wsiami łemkowskimi w Beskidzie Niskim. Wszystkie te wsie leżą u podnóża Magury Wątkowskiej gdzie wznosi się też jeden z jej wierzchołków, niczym nie wyróżniający się wcześniej mierzący 648m npm Ferdel. W 2019r zyskał nowe życie, wszystko za sprawą postawionej wieży widokowej. Miała i dla nas być dzisiejszą atrakcją ale wobec panujących wokół warunków pogodowych nawet nie wstąpiliśmy na pierwszy jej stopień. Wieża powstała głównie z myślą o kuracjuszach jednego z najmniejszych polskich uzdrowisk znajdujących się w leżącej pod Ferdelem wsi Wapienne.  Przy drodze do wsi Rozdziele cm. nr 83 gdzie pochowano 38 żołnierzy rosyjskich poległych w maju 1915r. Niedaleko cmentarza zabytkowa drewniana cerkiew prawosławna Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Cerkiew tą wzniesiono pierwotnie w 1785r jako greckokatolicką pw. Opieki Matki Bożej we wsi Serednica koło Ustrzyk Dolnych. Po wysiedleniu mieszkańców Serednicy w 1947r w ramach akcji Wisła opuszczona świątynia popadła w ruinę. W 1984r mieszkańcy Rozdziela rozpoczęli starania o przeniesienie świątyni które zakończyło się sukcesem i dwa lata później nastąpiło jej ponowne poświęcenie w Rozdzielu. We wsi znajduje się też cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, cm. nr 85. Pochowano tu poległych w 1915r 19 Rosjan, 14 Niemców i 4 Austriaków a także trzech niemieckich żołnierzy zmarłych podczas II wojny światowej w 1944 roku. Wszystkie te trzy cmentarze wojenne z okolic Rozdzieli i Bednarki – nr 83,84 i 85  zaprojektował austriacki architekt i inżynier, porucznik Hans Mayr.
   Rozdziele 343m npm – Bednarka 370m npm – Cieklinka 512m npm – Cieklin 295m npm – Wola Cieklińska 310m npm – Folusz 290m npm – Barwinok 670m npm – Ferdel 648m npm – Rozdziele 343m npm
   Pokonaliśmy tego dnia dystans 33,3km z 842m przewyższenia. Tej kapryśnej niedzieli wędrowaliśmy razem z Wiolą, Andrzejem i Darkiem. Było trochę błota i wody, zdarzyło się nam pobłądzić ale i tak lepsze to niż śnieżyca;-)
       Pozdrawiam serdecznie :-)
         Łazior Świętokrzyski