2023.11.05. Stary Sącz.

                    Witam :-)
      Historia Starego Sącza związana jest ze Świętą Kingą, córką króla Węgier Beli IV i Marii Laskariny z dynastii Arpadów. Późniejsza księżna krakowska i sandomierska, żona polskiego władcy, Bolesława V Wstydliwego. Dzięki jej wsparciu w sprowadzeniu węgierskich górników rozwinęło się wydobycie soli w Bochni i Wieliczce. Wsparła też finansowo męża w odbudowie kraju po najeździe tatarskim, fundując ze swego pokaźnego posagu wiele kościołów i klasztorów. 2 marca 1257 r w uznaniu tych zasług Bolesław Wstydliwy nadał Kindze przywilej własności Ziemi Sądeckiej. Po jego śmierci 7 grudnia 1279r wstąpiła do ufundowanego przez siebie zakonu klarysek w Starym Sączu. Zrzekła się na rzecz zakonu swoich sądeckich posiadłości i mieszkała w nim z małą przerwą do końca życia. Tylko pod koniec 1287r razem z dwoma siostrami i zakonnicami schroniła się przed najazdem tatarskim na Zamku Pienińskim. Umarła 24 lipca 1292r w Starym Sączu i została pochowana w klasztornej kaplicy, gdzie dziś przechowywane są także jej relikwie. Została kanonizowana w Starym Sączu 16 czerwca 1999r przez papieża Jan Paweł II w czasie uroczystej mszy świętej podczas jego pielgrzymki do Polski. Z tej okazji przed murami klasztornymi została postawiona drewniana brama, Brama Seklerska. Jest to dar Siedmiogrodzkiego Stowarzyszenia Światowego Związku Węgrów. Podobno kto pod nią przejdzie tego szczęście nie ominie, z czego tez skwapliwie skorzystaliśmy :-) Ufundowany przez św. Kingę klasztor później przebudowywany zachował się do naszych czasów. W jego murach przywdziała też zakonny habit królowa Jadwiga, żona Władysława Łokietka i matka Kazimierza Wielkiego. Przy klasztorze powstały na przełomie XIII i XIVw gotycki kościół pw. św. Trójcy i św. Klary. Natomiast świątynią parafialną Starego Sącza jest pierwotnie gotycki kościół św. Elżbiety Węgierskiej. Wzniesiony na przełomie XIV i XVw po przebudowie zyskał barokowy wystrój. Starosądecki rynek i praktycznie całe śródmieście tworzą zabytkowe domy mieszkalne z końca XVIII, XIX i początku XXw. Jeden z najstarszych mieszczańskich domów w mieście, pochodzący z końca XVIIw i ocalały po wielkim pożarze miasta w 1795r, Dom na dołkach mieści dziś regionalne muzeum. Niedaleko rynku też murowany budynek nowsze synagogi z 1906r. W mieście jest też kilka zabytkowych murowanych kapliczek pochodzących z XIX i pocz. XXw.  Na starym cmentarzu parafialnym wiele starych zabytkowych kamiennych nagrobków a także cmentarny kościół św. Rocha i Sebastiana powstały w latach 1634-1644. Na nowym cmentarzu w wydzielonej kwaterze cm. wojenny nr. 348 z I wojny światowej zaprojektowany przez niemieckiego kapitana i architekta Gustawa Ludwiga. Pochowano tu 31 żołnierzy armii austro-węgierskiej i 26 żołnierzy armii rosyjskiej poległych w końcu 1914r. W leżącej na południe od Starego Sącza wsi Moszczenica Niżna znajduje się drewniany kościół św. Mikołaja z XVIw. Obok świątyni wolnostojąca drewniana dzwonnica z przełomu XVIII i XIXw. Stąd przez grzbiet Lejówki można dostać się do wsi Gołkowice Górne. Należąca kiedyś do klarysek ze Starego Sącza wieś Gołkowice w 1782r została przejęta przez rząd austriacki. Jej część została przekazana kolonistom niemieckim i nazwana Gołkowice Niemieckie (dziś Gołkowice Dolne). Pozostała część wsi przyjęła nazwę Gołkowice Polskie (dziś Gołkowice Górne). W tych ostatnich znajduje się drewniany kościół św. Antoniego Padewskiego postawiony w 1911r. Po drugiej stronie Dunajca, na granicy z Beskidem Wyspowym znajduje się wieś Podegrodzie na terenie której znaleziono ślady osadnictwa pochodzące z okresu paleolitu górnego. Zachowało się wczesnośredniowieczne grodzisko, istniejące od X do XIw stanowiące siedzibę kasztelana sądeckiego. We wsi murowana barokowa kaplica św. Anny wzniesiona w 1631r i kilka trochę młodszych kaplic. Wybudowany w latach 1831-1835 murowany barokowy kościół św. Jakuba Apostoła. Podegrodzie jest stolicą regionu Lachów Sądeckich, grupy etnograficznej ludności polskiej posługującej się gwarą sądecką. Nawet myśleliśmy zapoznać się z owymi Lachami, ale niestety ich Kubalówkę zastaliśmy zamkniętą :-) W takim razie nie pozostało nam nic innego jak wrócić do Starego Sącza.
    Stary Sącz 320m npm – Moszczenica Niżna 335m npm – Lejzówka 456m npm – Gołkowice Górne 325m npm – Dunajec 315m npm – Podegrodzie 335m npm – Dunajec 290m npm – Stary Sącz 320m npm
Razem z Elą, Tamarą, Andrzejem i Tomkiem pokonaliśmy dystans bez mała 25km z 269m przewyższenia.
   Stary Sącz położony jest w Kotlinie Sądeckiej, u ujścia Popradu do Dunajca. Leżący na dawnym szlaku bursztynowym i uzyskując w XIIIw prawa miejskie jest jednym z najstarszych miast w Polsce. Szlak bursztynowy łączył kraje basenu Morza Śródziemnego z południowym wybrzeżem Bałtyku. Szybki rozwój miasta dzięki temu korzystnemu położeniu przerwał najazd wojsk Zygmunta Luksemburskiego w 1410r. Zostało ono wówczas spalone. Pożary wielokrotnie później też nawiedzały miasto. W 1683r po zwycięskiej bitwie pod Wiedniem król Jan III Sobieski zatrzymał się tu w drodze do Warszawy. Dzięki jego staraniom papież Aleksander VIII w 1690r ogłosił Kingę błogosławioną. Z czasem miejscowość traciła na znaczeniu na rzecz trochę młodszego, założonego w 1292r Nowego Sącza. Po rozbiorach Stary Sącz znalazł się pod zaborem austriackim i wrócił do polski w 1918r. Przed wybuchem II wojny światowej w mieście mieszkało około 5tys.ludzi, w tym około 600 społeczności żydowskiej. Podczas okupacji Niemcy na wiosnę 1940r utworzyli w Starym Sączu getto, w którym zgromadzili ponad tysiąc Żydów. W sierpniu 1942r podczas likwidacji getta 95 Żydów hitlerowcy rozstrzelali a pozostałych wywieźli do obozu zagłady w Bełżcu.
          Pozdrawiam serdecznie :-)
             Łazior Świętokrzyski