2023.11.25. Zielony. Firlej - Pruszaków.

                    Witam :-)
     Jedną z północnych dzielnic Radomia jest dzielnica Firlej. W XIXw w tej ówczesnej podradomskiej wsi pracował tu młyn parowy Jana Penza a rodzina Beckermanów otworzyła zakłady przemysłowe. Przed 1939r działał poligon wojskowy na którym w czasie II wojny światowej hitlerowski okupant dokonywał masowych egzekucji ludności polskiej i żydowskiej. Rozpoczęte w kwietniu 1940r masowe mordy trwały aż do 14 stycznia 1945r. Szacuje się, że zginęło w nich około 15tys ludzi, ale dokładna liczba nie jest znana. Niemcy skutecznie zacierali ślady swych morderstw używając do tego celu też mobilnych pieców krematoryjnych. Po zakończeniu wojny utworzono tu cmentarz wojenny który w 1974r przekształcono w największą nekropolią Radomia. Na pętli autobusowej obok tego komunalnego cmentarza początek ma zielony szlak pieszy prowadzący przez Radom do jego południowej dzielnicy, dzielnicy Pruszaków. Po minięciu ul. Warszawskiej, dawnej krajowej 7ki szlak prowadzi przez największy kompleks leśny leżący w granicach administracyjnych Radomia. Las Kapturski był kiedyś częścią historycznej Puszczy Radomskiej. 20 grudnia 1906r Moskale rozstrzelali tu Stanisława Wernera, 18letniego członka PPS, który brał udział w zamachu na szefa carskiej żandarmerii. Szlak prowadzi dalej przez założony w 1822r nad Mleczną Ogród Spacerowy. Przemianowany później na Park Stary Ogród był miejscem towarzyskich spotkań, majówek i koncertów. Na obrzeżach parku pomnik ks. Romana Kotlarza, uczestnika wydarzeń radomskich 1976r. Szykanowany i pobity przez SB zmarł w Radomiu 18 sierpnia 1976r. Szlak następnie przechodzi przez radomski Rynek i wprowadza na Stare Miasto. W centralnej jego części stoi kościół św. Wacława powstały w XIIIw z fundacji Leszka Białego lub Bolesława Wstydliwego. Kilka razy przebudowywany został zamknięty w 1795r. W XIXw pełnił funkcje magazynu mąki, magazynu wojskowego i w końcu więzienia. W następnym stuleciu w latach 1920-27 mieścił się tu szpital epidemiczny, do 1945r przytułek dla psychicznie chorych a później do 1965r oddział psychiatryczny szpitala miejskiego. W 1978r przystąpiono do odbudowy świątyni, a pierwszą mszę świętą w odrestaurowanym kościele odprawiono 9 czerwca 1985r. Niedaleko świątyni znajduje się grodzisko Piotrówka pochodzące z drugiej połowy Xw. To pozostałość po grodzie obronnym otoczonym kiedyś potężnym wałem drewniano-ziemnym oraz dwiema fosami. Na jego terenie znajdowała się najstarsza radomska świątynia, drewniany kościół św. Piotra wzniesiony na początku XIw istniejący aż do 1819r. Szlak prowadzi dalej obok wybudowanego na spiętrzeniu rzeki Mlecznej zbiornika wodnego. Będący miejscem wypoczynku oraz imprez muzycznych i sportowych powstały w latach 70tych XXw Zalew Borki jest największym zbiornikiem wodnym Radomia. Dalej niemalże wzdłuż Mlecznej szlak doprowadza do powstałego w 1977r Muzeum Wsi Radomskiej. Na terenie skansenu znajduje się kilkadziesiąt budynków obrazujących uroki życia radomskiej wsi z przełomu XIX i XXw. Najstarszym obiektem jest powstały w 1749r drewniany kościół św. Doroty ze wsi Wolanowa. Niestety trafiliśmy na tzw. martwy sezon, gdzie wnętrza tych zabytkowych budowli są zamknięte dla zwiedzających, No chyba, że zostanie zamówiony przewodnik – to może następnym razem :-) Ale nawet na zewnątrz warto odwiedzić ten radomski skansen, malowniczo rozłożony wokół przepływającej przezeń Mlecznej. Szlak ma swój koniec obok pętli autobusowej w radomskiej, południowej dzielnicy Pruszaków.
    Radom Firlej – Las Kapturski – Park Stary Ogród – Rynek – Stare Miasto – Grodzisko Piotrówka – Zalew Borki – Muzeum wsi Radomskiej – Radom Pruszaków
  Zielony szlak pieszy poprowadzony w całości przez Radom, Radom Firlej - Radom Pruszaków mierzy około 17km długości i nawet prawie 120m przewyższenia. Dzisiaj jest on częścią wcześniejszego, dłuższego szlaku biegnącego  dawniej ze wsi Rożki do Pionek, który jednak ostatnimi laty został podzielony na dwie części. Jego drugi odcinek też ma kolor zielony i prowadzi z Radomia od ulicy Haliny Hermanowicz do przystanku PKP Pionki Zachodnie. W tej już dzisiejszej zimowej scenerii ten radomski szlak pokonaliśmy razem z Andrzejem i Mariuszem. Dzisiejszą wycieczkę zaplanowaliśmy z użyciem kolei polskich więc musieliśmy jeszcze dojść do najbliższej stacji kolejowej, akurat tutaj był to Radom Południowy PKP.  Żeby tam dojść trzeba jednak przejść przez jedną z dzielnic Radomia, dzielnicę Krychnowice. 26 maja 1965r otwarto tu Państwowy Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Krychnowicach koło Radomia będący jednym z największych i najnowocześniejszych tego typu placówek w Kraju. Na jego terenie znajduje się wybudowany w latach 1925-1930 murowany dworek. Pierwotnie należał on do rodziny Ekierta, pierwszego dyrektora radomskiego szpitala psychiatrycznego. Jakoś tak ostatnio nie odwiedzałem Ziemi Radomskiej i nie deptałem po niej już od, a że czterech lat. Jak ten czas szybko leci :-) I choć widzieliśmy dzisiaj na swej drodze morsów zażywających kąpieli w Borkach to nie spotkaliśmy bajeranta Witkowskiego :-) Ale spoko, do Radomia na pewno jeszcze zajrzymy, jest tam co zwiedzać. Nawet już takowy plan powstał więc może wkrótce, niebawem, kto wie :-)
             Pozdrawiam serdecznie :-)
                Łazior Świętokrzyski