2024.03.02. Nowosądecki skansen i miasteczko.

                   Witam :-)
       Udając się do Nowego Sącza zakładaliśmy, że głównym celem naszego wyjazdu będzie Sądecki Park Etnograficzny i sąsiednie Miasteczko Galicyjskie. Otwarcie Miasteczka Galicyjskiego w nowym Sączu miało miejsce 23 października 2010r. Samo miasteczko jest próbą odtworzenia małego galicyjskiego miasta z XIXw a wszystkie budynki na jego terenie to rekonstrukcje. Wzorowano się głównie na obiektach pochodzących ze Starego Sącza, Zakliczyna, Krościenka, Ciężkowic i Czchowa. Obok budynku z Zakliczyna mieszczącego kasy znajduje się Karczma Galicyjska w której serwowane są też sądeckie dania. No niestety musieliśmy się obejść smakiem, gdyż dań w tym dniu nie podawano :-)  Budynek karczmy wzorowany jest na XVIIIwiecznej karczmie z Orawki. Naprzeciwko, po drugiej stronie rynku budynek wzorowany na nigdy niezrealizowanym projekcie ratusza ze Starego Sącza. Na rynku Studnia Miejska ze Starego Sącza i Kapliczka św. Jana Nepomucena z Czchowa. Poza rynkiem, za ratuszem zrekonstruowany Dwór Szlachecki z Łososiny Górnej. Południową pierzeję rynku tworzą obok budynku kasowego z Zakliczyna: Antykwariat z Krościenka nad Dunajcem, Sklep i Warsztat Snycerza z końca XVIIIw oraz Galeria Paszyńska pochodzące z Krościenka nad Dunajcem, Apteka z Gabinetem Dentystycznym z Lanckorony, Atelier Fotograficzne i Pracownia Zegarmistrzowska ze Starego Sącza oraz Pracownia Garncarska i Pracownia Drukarska pochodzące również ze Starego Sącza. Z północnej strony rynku znajdują się budynki: obok Remizy Strażackiej z Lipek Kapliczka św. Floriana z Zakliczyna, Dom Krawca z Czchowa, Cukiernia z Ciężkowic, Poczta z Lipnicy Murowanej, Sklep z Zakliczyna, Fryzjer również z Zakliczyna i rekonstrukcja Budynku Żandarmerii z tej ostatniej miejscowości. Większość obiektów w miasteczku oprowadzają kolejni przewodnicy ciekawie przybliżający małomiasteczkowy galicyjski klimat.
       Budowę skansenu rozpoczęto w 1969r i udostępniono go zwiedzającym sześć lat później. Inicjatorką jego utworzenia była ówczesna konserwator zabytków w Krakowie, dr Hanna Pieńkowska. Skansen ulokowany jest w Falkowej, obecnej dzielnicy Nowego Sącza i jest największym tego typu obiektem małopolskim. Rozlokowany malowniczo na wzgórzu pośród drzew jest jedną z największych atrakcji turystycznych regionu. Prezentuje on głównie architekturę drewnianą grup etnicznych Sądecczyzny; Lachów i Górali Sądeckich, Pogórzan, Łemków, Niemców galicyjskich i Cyganów karpackich. Na jego terenie zgromadzono około 70 różnych obiektów odpowiadającym poszczególnym grupom. Znajdują się tu trzy świątynie, jedno i wielobudynkowe zagrody chłopskie, kuźnie i warsztaty rzemieślnicze, wiatraki i przydrożne kapliczki. Większość obiektów są to oryginalne budynki przeniesione do skansenu z różnych miejscowości regionu sądeckiego. Tam rozebrane zostały przeniesione i zakonserwowane a następnie zmontowane w skansenie. Przy wejściu do skansenu zrekonstruowana murowana zagrodach kolonistów niemieckich Józefińskich z Gołkowic Dolnych. W pobliżu drewniany kościół ewangelicki wzniesiony w 1786r w Stadłach. Po II wojnie światowej w 1958r przeniesiony do wsi Świniarsko służył jako świątynia katolicka. Podczas burzy w maju 2003r w kościelną wieżę uderzył piorun. Powstały pożar strawił część wieży i dachu świątyni, którą dwa lata później przeniesiono do skansenu. Nad przepływającym tu strumieniem ówczesne obiekty przemysłowe: tartak, dwa młyny i folusz. W środku skansenu szlachecki dwór z Rdzawy z początku XVIIw, przebudowany w wieku XVIII i XIX. Duża drewniana świątynia rzymskokatolicka przeniesiona w 2004r z Łososiny Dolnej. Kościół pw. św. Piotra i Pawła powstał w 1739r staraniem proboszcza, ks. Piotra Przedborskiego z wykorzystaniem fragmentów poprzedniej świątyni. Dalej powstała w latach 1926-1932 wiejska Szkoła ludowa z Nowego Rybia. Chałupa z 1884r z przebudową w 1922r należąca do Wincentego Myjaka z Zagorzyna, chłopskiego posła do galicyjskiego sejmu we Lwowie i parlamentu w Wiedniu. Greckokatolicka cerkiew św. Dymitra przeniesiona z Czarnego, nieistniejącej dziś wsi leżącej dawniej koło Zdyni. Cerkiew zbudowana w 1786 lub 1789r była użytkowana przez wiernych do 1927r. W roku tym mieszkańcy wsi zbiorowo przeszli na prawosławie i wybudowali nową czasownię. Po wysiedleniu wsi w 1945 i 1947r obie opuszczone świątynie niszczały. Prawosławna cerkiew uległa zawaleniu podczas silnej wichury w 1967r a greckokatolicką w 1993r zdemontowano z myślą zrekonstruowania i umieszczenia jej w skansenie co też nastąpiło w 2001r.        
      Na pewno warto poświecić trochę czasu i odwiedzić Sądecki Skansen Etnograficzny oraz Miasteczko Galicyjskie które są oddziałami Muzeum Ziemi Sądeckiej. Zwiedzaliśmy te obiekty razem z Andrzejem, Markiem i Mariuszem. Dla mnie była to tzw. sentymentalna podróż w czasie. Wszak byłem tu jeden jedyny raz w życiu – dokładnie 45lat temu :-) Trochę szybciej się wtedy zwiedzało istniejący skansen, nie tylko ze względu na mniejszą ilość obiektów :-)
           Pozdrawiam serdecznie :-)
               Łazior Świętokrzyski