2023.12.05. Czarniecka Góra i Stąporków.

                    Witam :-)
     W województwie świętokrzyskim, w powiecie koneckim, w gminie Stąporków znajduje się niewielka miejscowość Czarniecka Góra. Osada ta otoczona lasem leży przy niewielkim zbiorniku wodnym nad Czarną Konecką. Przed powstaniem Czarnieckiej Góry istniała tu już wcześniej niewielka osada nazywana Laskiem. Jej mieszkańcy trudnili się głównie wydobyciem rudy żelaza występującej licznie w okolicznych lasach. W 1891r trafił tu lekarz internista kardiolog Michał Misiewicz, który odkrył lecznicze właściwości miejscowej wody i panującego mikroklimatu. Bijące tu źródło Stefan (nazwane od imienia teścia Misiewicza) miało według mieszkańców osady niezwykłą, uzdrawiającą moc. Rok później Misiewicz po odkupieniu kawałka ziemi od hrabiego Jana Tarnowskiego założył uzdrowisko przyrodolecznicze nazwane Czarniecką Górą. Wkrótce stało się ono jednym z najpopularniejszych uzdrowisk w ówczesnej Polsce. W okresie międzywojennym XXw przyjeżdżali tu kuracjusze nie tylko z terenu Polski, ale również z całej Europy. Bywali tu ludzie z pierwszych stron gazet, premier Rzeczypospolitej, gen. Felicjan Sławoj-Składkowski, prezydent Warszawy Stefan Starzyński, aktorka Jadwiga Smosarska i inni. Kurort szybko się rozrósł, oprócz budynków sanatorium powstały liczne nowe pensjonaty, istniała też możliwość zakwaterowania w prywatnych kwaterach. Władze uzdrowiska organizowały dla kuracjuszy koncerty, przedstawienia teatralne, różne zabawy, gry towarzyskie i dancingi. Można było skorzystać z dorożek i uruchomiono także specjalny pociąg dowożący kuracjuszy z Łodzi. Rodzina Misiewiczów zarządzała uzdrowiskiem do 1930r, kiedy to znalazło się ono we władaniu Związku Lekarzy i Aptekarzy z Warszawy. Nowi właściciele przekształcili je w Zakłady Lecznicze Czarniecka Góra. Dalszy rozwój uzdrowiska przerwał wybuch II wojny światowej. Od 1941r w budynkach sanatorium stacjonowała niemiecka żandarmeria a później wypoczywali tu i leczeni byli niemieccy lotnicy. Pod koniec wojny Niemcy przekształcili zakład w ośrodek szkoleniowy dla sanitariuszy frontowych. Po 1945r uzdrowisko już się nie odrodziło, część opuszczonych pensjonatów i willi uległa zniszczeniu. Dzisiaj w budynkach dawnego Zakładu Leczniczego ma swą siedzibę Świętokrzyskie Centrum Rehabilitacji. Świetnie działająca i jedyna tego typu placówka w regionie świętokrzyskim oferująca usługi rehabilitacyjne w szerokim zakresie. Akurat tak się złożyło, że mam teraz okazje się o tym przekonać osobiście :-) W okolicznych lasach można odnaleźć jeszcze pełno śladów po dawnej działalności wydobywczej na tych terenach. Nasypem zlikwidowanej wąskotorówki można dotrzeć do nieczynnej kopalni rudy żelaza Edward. Powstała w latach 1937-1939 w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego działała do 1971r. Pozostały po niej, tak jak i sąsiedniej kopalni Stanisław nieliczne budynki i pokopalniane hałdy. W sąsiadującej z Czarniecką Górą wsi Czarna znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Wychowawczyni związane z kultem Maryi. Początki kultu sięgają przełomu XVI i XVIIw kiedy to robotnikom pracującym przy wypalaniu węgla drzewnego i wytopie rudy żelaza objawiła się na krzaku jałowca Matka Boża. W miejscu postawionej przez mieszkańców kaplicy hrabina Izabela Małachowska z Humienieckich w 1763r ufundowała nieduży kamienny kościółek. Rok później umieszczono w nim cudowny obraz niewiadomego autorstwa wykonany na podobieństwo obrazu Salus Populi Romani. Pochodzący z XVIIw oryginał Wybawicielki Ludu Rzymskiego znajduje się w rzymskiej bazylice Matki Bożej Większej. W związku z coraz większą rzeszą pielgrzymów przybywających do Czarnej w 1909r rozpoczęto budowę nowej, większej świątyni. 23 października 1930r odbyła się uroczystość poświęcenia tej nowej świątyni. Niedaleko wybudowany w 1938r, opuszczony dziś budynek dworca kolejowego Czarniecka Góra. Tory mogą nas dalej doprowadzić do zabytkowego budynku dworca kolejowego w Stąporkowie. Opuszczony dziś budynek powstały w 1885r nosił nazwę Niekłań. Niedaleko dworca na terenie dawnej wsi Korpusa pomnik upamiętniający hitlerowski mord dokonany 6 kwietnia 1940r na rodzinie Gutów. Z drugiej strony dworca kolejowego, za torami zachowany metalowy most na Czarnej Koneckiej dawnej wąskotorówki. Początkiem Stąporkowa było powstanie w poł. XVIw kuźnicy Stąpór, której nazwa pochodziła prawdopodobnie od nazwiska jej właściciela. Miejscowość należała do najstarszego okręgu przemysłowego w Polsce, Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. W latach 1738–1739 kanclerz wielki koronny hrabia konecki Jan Małachowski herbu Nałęcz postawił tu wielki piec. W XVIIIw był to już duży kompleks zakładów żelaznych których ówczesna produkcja wynosiła więcej niż podobnych zakładów górnośląskich. Rudę żelaza dostarczano z kilku kopalń znajdujących się w okolicach Stąporkowa. W 1827r miejscowość zamieszkiwało zaledwie 131 mieszkańców. W XIXw rodzina Małachowskich dwukrotnie modernizowała zakłady które pod koniec tego wieku przeszły w ręce Tarnowskich. Zatrudnienie wynosiło wtedy około 300 robotników wraz z 500 pracujących w pobliskich kopalniach. Zakład został odbudowany po zniszczeniach I wojny światowej. W latach 20tych przekształcono go w odlewnię żeliwa i w takim stanie przetrwał do końca II wojny światowej. Zakłady zniszczone w czasie ciężkich walk 1945r zostały później odbudowane a ich zwiększająca się produkcja spowodowała wzrost ludności Stąporkowa do około 3,5tys w 1961r. Sześć lat później Stąporków uzyskał prawa miejskie. Od 1976r stąporkowskie zakłady działają pod nazwą Zakłady Urządzeń Kotłowych Stąporków S.A.
     Początkiem grudnia przyszła do nas piękna zima, czyżby zagości u nas na dłużej :-)
          Pozdrawiam serdecznie :-)
             Łazior Świetokrzyski