2019.06.22. Żarki

               Witam :-)
    Żarki to liczące niewiele ponad 4tys mieszkańców miasteczko położone w północnej części Jury Krakowsko - Częstochowskiej. Założone zostały przez księcia opolsko - raciborskiego  Władysława II na szlaku handlowym z Bytomia przez Siewierz do Krakowa. Nazwa miejscowości prawdopodobnie pochodzi od stosów drewna zwanych żary na których palono ciała zmarłych . A działo się to podobno w zamierzchłych czasach pogańskich. Pierwotnie miasteczko położone było na niedużym wzgórzu w okolicach ruin kościoła św. Stanisława i gdzie do dzisiaj rośnie kilkusetletnia lipa Babka.  Żarki należały do rodu Myszkowskich , następnie Korycińskich , Męcińskich i Steinkellerów. Miasto było ważnym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym gdzie odbywały się targi i działały kużnie i zakłady Steinkellera produkujące maszyny górnicze i rolnicze oraz naczynia kuchenne. Działał też młyn parowy a z czasem i kilka innych. Niedaleko Żarek pod wsią Jaworznik 24kwietnia 1863r miała miejsce jedna z najkrwawszych bitew powstania styczniowego. Z końcem XVI wieku w Żarkach zaczęli się  osiedlać Żydzi którzy w okresie międzywojennym stanowili już ponad połowę z prawie 5tys mieszkańców. Już 2 września 1939r miasto zostało zbombardowane i zajęte przez wojska niemieckie. Okupant szybko wprowadził rządy terroru a dzień 4 września 1939r został nazwany Czarnym Poniedziałkiem gdzie Niemcy rozstrzelali 104 osoby napotkane na ulicach miasta. W lutym 1941r na terenie Żarek Niemcy utworzyli getto gromadząc w nim ponad 3tys Żydów. 6 pażdziernika 1942r hitlerowcy rozstrzeliwując na miejscowym kirkucie około 300 osób rozpoczęli likwidacja getta. W styczniu 1945r Żarki zajęły wojska sowieckie a po zakończeniu wojny miasto znalazło na terenie województwa kieleckiego :-) Obecnie leży w województwie śląskim , w powiecie myszkowskim. W centrum Żarek stoi zbudowany w latach 1518-1522 i póżniej wielokrotnie modernizowany kościół św. Szymona i Judy Tadeusza. Niedaleko rynku stoi nieduży kościółek św. Barbary z końca XVIIw pełniący niegdyś funkcję kościoła szpitalnego. Piękny z  zewnątrz , niestety zrujnowany w środku. Z trzech istniejących bożnic zachowała się do dzisiaj tylko jedna. Ładnie odrestaurowany murowany budynek dawnej synagogi mieści dzisiaj dom kultury i ,,miłą,, informację turystyczną :-) W Żarkach na tzw. Kierkowie zachował się największy z jurajskich cmentarzy żydowskich. Na tym kirkucie powstałym w 1821r jako trzeci cmentarz żydowski w Żarkach znajduje się obecnie około 700 nagrobków malowniczo porozrzucanych pośród drzew na niewielkim wzgórzu. Niedaleko tego miejsca był też mniejszy , starszy kirkut gdzie na pozostawionym pustym placu stoi dziś pamiątkowa tablica. W ponad stuletnim dawnym młynie wodnym , Starym Młynie działa dziś Muzeum Dawnych Rzemiosł. Przy muzeum funkcjonuje duże targowisko z ciekawym zespołem zabytkowych stodół powstałych na przełomie XIX i XX wieku. Stara zabudowa Żarek była tak ciasna że nie pozwalała na budowę stodół przy domach. Tutejsi gospodarze postawili więc swoje stodoły w skupisku przy placu targowym , z dala od zabudowań mieszkalnych. Na pobliskim cmentarzu parafialnym mogiła żołnierzy z września 1939r , groby powstańców 1863r  i z 1914r oraz pomnik rozstrzelanych przez hitlerowców mieszkańców Żarek. W drodze do ruin kościoła św. Stanisława rośnie wiekowa lipa Babka licząca sobie podobno 500 lat :-)  Według legendy ta poczciwa staruszka w swoim cieniu gościła króla Jana III Sobieskiego :-) Niewielki kościół św. Stanisława zbudowany został pod koniec XVIIIw z łamanego kamienia wapiennego na wzgórzu Laskowiec. Znajduje się tu wysoki na 70m próg skalny zwany Kuestą Jurajską skąd rozciąga się piękna panorama. Sam kościółek w połowie XIXw został opuszczony i stanowi dziś romantyczną ruinę. Przy kościółku niewielki parking skąd wyruszyliśmy z Markiem na wędrówkę poprzez kwieciste łąki i pola usiane jurajskimi ostańcami okrężną trasą do ... Żarek :-)
   W Żarkach krzyżują się ważne drogi komunikacyjne z Janowa do Myszkowa , Koniecpola do Koziegłów i Miechowa do Częstochowy. Pod koniec 1944r Niemcy w tym rejonie wybudowali sieć fortyfikacji mających za zadanie powstrzymać marsz Armii Czerwonej. Powstał Rejon Umocniony Żarki składający się z trzech punktów oporu , od strony Janowa , Niegowej i Kroczyc. Na wzgórzu Parchowatka przez które przechodziliśmy znajduje się kilka bunkrów punktu oporu Żarki ,,b,, - Parchowatka. We wsi Łutowiec na wapiennych ostańcach skalnych ruiny strażnicy prawdopodobnie z XIVw , zdobywane tym razem nie przez rycerstwo a jakowąś sekcję wspinaczkową :-) Następne ruiny strażnicy , bardziej okazałe znajdują się w Przewodziszowicach gdzie na jednym z najwyższych wzniesień myszkowskich jest też kilka innych ostańców wapiennych które można przejść ,,Szlakiem Rajce,,  No i praktycznie na przedmieściach Żarek w Leśniowie znajduje się Sanktuarium MB Leśniowskiej Patronki Rodzin stanowiące część zespołu klasztornego ojców paulinów. Gotycko-renesansowy kościół pochodzi z 1610r a póżnobarokowy klasztor zaczęto budować w 1755r Jak podaje legenda spragnieni pielgrzymi udający się do Częstochowy szukali bez powodzenia wody a książę Władysław Opolski pielgrzymujący z nimi nakazał odprawić nabożeństwo przed obrazem Czarnej Madonny który wiózł na Jasną Górę. I wtenczas na polanie trysnęło żródło które z czasem stało się miejscem pielgrzymek . Jak to w takich przypadkach bywa w miejscu tym najpierw stanęła dziękczynna kapliczka a póżniej i okazały klasztor. I tak Leśniów do dziś jest miejscem pielgrzymek i odpustów o czym mogliśmy się naocznie sami przekonać :-)  A dalej już wspomniane na wstępie Żarki i kościół św. Stanisława... No i tak po piętnastu latach znów zawitałem wraz z Markiem na Jurę . A że na Jurze jest co zwiedzać to i mam nadzieję , że wkrótce znów tam zawitam :-) Tym bardziej że i moi przodkowie tam rezydowali ... :-)
    Pozdrawiam serdecznie :-)
        Łazior Świętokrzyski