2021.12.19. Tokarnia.

                  Witam :-)
    Drugiego dnia naszej wyprawy za cel obraliśmy sobie następny szczyt do korony Beskidu Niskiego. Na początek co prawda nie do końca udało nam się zwiedzić neogotycki murowany kościół Podwyższenia Krzyża Świętego powstały w latach 1883-86 ale to wszystko przez te rozbieżności czasowe. Bukowsko to dzisiaj duża wieś leżąca w dolinie nad potokiem Bukowiec. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z czasów panowania króla Kazimierza Wielkiego który w 1361r nadał część ziem sanockich braciom Piotrowi i Pawłowi z Węgier. W większości mieszkańcami Bukowska była ludność polska.. Rozprzestrzeniający się w XVIw ruch reformacji i prężna działalność braci polskich awansowały Bukowsko na jeden z ważniejszych ośrodków reformacji w regionie. W 1624r podczas najazdu Tatarów spalono całą wieś biorąc wielu jej mieszkańców w jasyr. Na przełomie XVII i XVIIIw zaczęli się tu osiedlać Żydzi którzy już w 1745r posiadali w Bukowsku synagogę a póżniej i kirkut. W XVIIIw Bukowsko przeżywało rozkwit gospodarczy, rozwinęło się rzemieślnictwo i handel a w1748r otrzymało prawa miejskie. W wyniku reformy administracyjnej z 1864r stało się siedzibą powiatu sądowego w Galicjii. Miasto ciągle się rozwijało i pod koniec XIXw obok sąsiednich Sanoka i Rymanowa było największym skupiskiem ludności i ważnym ośrodkiem rzemieślniczo-handlowym na tym terenie. W czasie I wojny światowej w mieście doszło do licznych walk między wojskami rosyjskimi a austro-węgierskimi. Podczas II wojny światowej dzięki Niemcom którzy zatrudnili w administracji Ukraińców nasilił się nacjonalizm ukraiński. Dokonywali oni prześladowań tutejszej ludności polskiej i żydowskiej. W 1942r Niemcy utworzyli w mieście getto gromadząc w nim miejscowych a także pochodzących z okolicznych wsi Żydów. Zostali oni póżniej zamordowani na miejscowym kirkucie i w okolicach Sanoka. Po wyzwoleniu w 1944r w latach następnych uaktywniło się działanie zbrojnych band UPA. Miejscowość była kilkakrotnie palona w 1946r przez sotnie UPA i utraciła też prawa miejskie. Około 2,5km od centrum Bukowska, na wzgórzu Parszywiec zachował się bukowski kirkut na którym dzisiaj znajduje się kilkanaście ocalałych macew. Kirkut umiejscowiony jest przy leśnej drodze do dawnej wsi Kamienne. Wieś ta ładnie położona na stokach góry Staszów i u podnóża masywu Żurawinki jak wiele jej podobnych przestała istnieć po 1947r. Kamienne było niedużą wsią zamieszkałą w większości przez Rusinów którzy w 1946r zostali zeń wysiedleni. Wieś została następnie spalona przez UPA a ocalałą z pożaru cerkiew rozebrano w następnym roku. Ponieważ w nocy dosyć obficie padało to i potoki były pełne wody. I tylko braci łowieckiej zawdzięczam że dalej nie brnąłem po kolana w potoku Płonka:-) Za potokiem znajdują się już tereny wsi Płonna.  Przed II wojną światową była to duża wieś zamieszkała w większości przez ludność łemkowsko-ukraińską. Nieliczną część mieszkańców stanowili Polacy, Żydzi i Cyganie. W Płonnej urodził się jeden z najsławniejszych polskich muzyków ulicznych, Stefan Dymiter ,,Cororo,, Był on poruszającym się na wózku inwalidzkim niewidomym cygańskim samoukiem, skrzypkiem-wirtuozem współpracującym też z krakowską Piwnicą pod Baranami. Mural z jego podobizną znajduje się na przystanku autobusowym w Płonnej. Płonna leży przy drodze z Bukowska do Komańczy i tutaj też na wzniesieniu znajduje się stary zabytkowy cmentarz greckokatolicki. Nieco w dole znajdują się ruiny murowanej greckokatolickiej cerkwi Opieki NMP z 1790r i obok również murowana dzwonnica z tego okresu. Po leżącym na wzniesieniu nad cerkwią spalonym przez UPA pałacu Truskolaskich z XVIIIw pozostały tylko słabo czytelne ślady zawalonych piwnic i relikty parku dworskiego. Wieś która przestała istnieć w 1947r na nowo zaczęto zasiedlać w latach 50tych XXw kiedy powstał tu potężny PGR. W sąsiedniej wsi Karlików nie zachowała się drewniana greckokatolicka cerkiew św. Paraskiewy z 1840r która została zniszczona przed 1954r a jej teren posłużył pod budowę budynków gospodarczych powstającego PGR. We wsi znajduje się murowana plebania sprzed I wojny światowej oraz stary cmentarz greckokatolicki z nielicznymi kamiennymi nagrobkami. Po wojnie większość mieszkańców Karlikowa została wysiedlona do ZSRR i w 1947r na Ziemie Odzyskane a opuszczone gospodarstwa spaliły sotnie UPA. W latach 60tych XXw założono tu PGR a przy nim powstał też zakład karny. Osadzeni weń więżniowie byli zatrudnieni przy wypasie bydła i uprawie roli. Zakład karny został zlikwidowany w 1987r i dzisiaj straszą tylko jego ruiny a Karlików to takie popegeerowskie osiedle. W okresie zimowym turyści mogą korzystać z wyciągu narciarskiego Karlików usytuowanego na stokach Szerokiego Łanu. Naprzeciw nad doliną potoku Płonka wznosi się pasmo Bukowicy. Najwyższym szczytem pasma jest mierząca 778m npm Tokarnia zwana też przez miejscowych Magurą. Na szczycie stoi wysoka wieża przekażnikowa. Tutaj zapanowała nam iście zimowa aura z wiatrem i śniegiem nawet:-) Z Tokarnii zeszliśmy do Bukowska niewysokim grzbietem nad Wolą Piotrową.
   Bukowsko 410m npm - Kamienne 460m npm - Płonna 415m npm - Karlików 450m npm - TOKARNIA 778m npm - Bukowsko 410m npm
  Pokonaliśmy tego dnia razem z Elą i Andrzejem 26,7km z 717m przewyższenia. Pogoda dużo gorsza była od wczorajszej bo i w Płonnej nam lało a i w innych miejscach kropiło. Pewnie dlatego że Wioli nam zabrakło, ale na Bukowicy prawdziwą zimę mieliśmy:-) A przy wejściu do Bukowska witały nas kościelne dzwony, jak przystało na zdobywców:-) Tereny te były podczas obu wojen światowych świadkami zażartych walk zwaśnionych stron obu konfliktów a także sotni UPA. Prawie wszystkie okoliczne wsie z wyjątkiem Bukowska zamieszkiwali Rusini i zostały one po 1947r wysiedlone.  Niektóre z nich opuszczone są do dziś a w niektórych życie powróciło dopiero w latach póżniejszych. Była to moja ostatnia wycieczka piesza w 2021r, ale w następnym też na pewno powędruję co nie co:-)
      Pozdrawiam serdecznie :-)
        Łazior Świętokrzyski