2022.01.07. Wysokie

                    Witam :-)
    Zapowiadany mróz okazał się nie taki znowu straszny więc mogłem z rana dostarczyć nasz pojazd pod kwaterę. Co by oczywiście sił oszczędzić nie tachając za daleko naszych przepastnych bagaży:-) Ucieszeni tym faktem szybko wyruszyliśmy ale daleko nie zajechaliśmy bo tylko do krzyżówki w Krempnej:-) Stąd udało nam się podjechać rejsowym autobusem do Ożennej. Podczas I wojny światowej toczyły się w tym rejonie zacięte walki czego smutnym dowodem są liczne cmentarze wojenne rozsiane po okolicy. Naszą wędrówkę zaczęliśmy właśnie od jednego z nich, cm. nr. 4 leżącego na stokach Zarubka. W tej malowniczo położonej wojennej nekropoli spoczywa 106 żołnierzy austriackich i 37 rosyjskich. Pochowano tu ekshumowanych żołnierzy z okolicznych pól bitewnych poległych zimą 1914/1915r. Z Przełęczy Beskid nad Ożenną leśną drogą powędrowaliśmy na poszukiwania obozu Konfederatów Barskich którego nijak odnależć nie zdołaliśmy:-) Za to pełnym sukcesem zakończyły się nasze poszukiwania (nie obyło się bez haszczowania:-) dwóch dalszych cmentarzy wojennych znajdujących się na stokach Czeremchy. Oba leżące w odległości około 50m od siebie mają formę kurhanowego kopca. Na cm. nr. 1 w zbiorowej mogile pochowano 130 żołnierzy rosyjskich a na cm. nr. 2 również w zbiorowej mogile dalszych 150 tej narodowości. Żołnierze ci polegli w walkach na bagnety o przełęcz w Ożennej 27 listopada 1914r. Stąd już zaśnieżonymi polami zeszliśmy do Ożennej. Wieś powstała w I poł. XVIw nazwę swą zawdzięcza słowu ożyna oznaczającemu jeżynę. Osada była w całości zamieszkiwana przez ruskojęzycznych Wołochów, póżniejszych Łemków. W 1926r podczas schizmy tylawskiej jej mieszkańcy nie przeszli na prawosławie pozostając unitami. W okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej we wsi funkcjonowała Placówka Straży Celnej „Grab” i „Ożenna”(póżniej Placówka Straży Granicznej I linii Ożenna). Po wojnie wszyscy mieszkańcy Ożennej zostali wysiedleni do ZSRR lub na Ziemie Odzyskane w ramach Akcji Wisła. W póżniejszych latach powstał we wsi PGR z oddziałem zakładu karnego którego aresztanci byli zatrudnieni przy pracach rolnych i wycince drzew. Do 2005r istniała tu Strażnica WOP Ożenna (póżniej Strażnica Straży Granicznej w Ożennej) w której budynku mieści się obecnie Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Ożennej. Tuż za zabudowaniami dawnego PGR znajduje się cerkwisko po drewnianej cerkwi greckokatolickiej św. Bazylego Wielkiego z 1867r która została rozebrana w 1953r. Na przycerkiewnym cmentarzu zachowało sie kilka kamiennych nagrobków. Tuż obok znajduje się cm. wojenny nr. 3 na którym spoczywa 67 żołnierzy austro-węgierskich i 356 rosyjskich poległych w listopadzie i grudniu 1914. Wszystkie cmentarze wojenne w okolicy Ożennej zaprojektował słowacki architekt Dušan Samo Jurkovič. Na koniec udało nam się uciąć krótką pogawędkę z miejscowym sołtysem który obrazowo nakreślił nam realia życia we współczesnej Ożennej. Ze wsi drogą zaczęliśmy podchodzić w stronę Wysokiego. Szlak nie przecina jego wierzchołka więc za wskazaniami różnych GPSów rozpoczęliśmy jego poszukiwania. Uwiecznione zostały oczywiście sukcesem bez owych urządzeń na koniec:-) Mierzące 657m npm Wysokie oferuje rozległą panoramę z odległymi stąd o sto kilometrów Tatrami nawet:-) Z Wysokiego zeszliśmy do doliny potoku Krempna do nieistniejącej wsi Żydowskie. Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z 1541r a nazwa wzięła się prawdopodobnie od żydowskiego dzierżawcy wsi. Podczas działań wojennych w czasie I wojny światowej Żydowskie zostało niemal doszczętnie zniszczone. W 1922r rozpoczęto budowę nowej cerkwi obok istniejącej od 1828r starej drewnianej cerkwi unickiej pw. Wniebowstąpienia Pańskiego. W 1928r w wyniku schizmy tylawskiej ponad 1/3 mieszkańców wsi przeszła na prawosławie. Nie mogąc korzystać z cerkwi greckokatolickiej rozpoczęli oni budowę nowej świątyni prawosławnej. W ten sposób we wsi odbudowującej się po zniszczeniach wojennych stanęły trzy cerkwie. Prawdziwą tragedię wsi przyniosła II wojna światowa kiedy podczas operacji dukielsko-preszowskiej cała zabudowa została spalona lub rozebrana do budowy bunkrów i umocnień. Po wojnie ocalały tylko dwie chyże i popadające w ruinę cerkwie. Ocalałych mieszkańców wywieziono w głąb ZSRR a nielicznych którzy zdecydowali się zostać w 1947r podczas Akcji Wisła przesiedlono na Ziemie Zachodnie. Póżniej opuszczone ocalałe chaty i cerkwie uległy całkowitemu zniszczeniu. W nieistniejącej wsi utworzono PGR z filią zakładu karnego po których dzisiaj pozostały tylko opuszczone budynki. Ze śladów dawnej wsi pozostały liczne kamienne krzyże, cerkwiska i cmentarze z zachowanymi nagrobkami. Z Żydowskiego wzdłuż potoku Krempna wróciliśmy do Krempnej na krzyżówkę:-)
    Ożenna 500m npm - Przełęcz Beskid 590m npm -  Czeremcha 670m npm - Ożenna 500m npm - Grabska Góra 601m npm - WYSOKIE 657m npm - Żydowskie 450m npm - Krempna 370m npm
    Drugiego dnia naszej przygody z KBN przeszliśmy 23,5km z 536m przewyższenia. Wędrowaliśmy po Magurskim Parku Narodowym razem z Elą, Wiolą, Andrzejem i Darkiem przy pięknej zimowej pogodzie. Na koniec zrobiliśmy jeszcze wypad do cerkwi Kosmy i Damiana gdzie tym razem światła mieliśmy dość:-)
          Pozdrawiam serdecznie :-)
             Łazior Świętokrzyski