2023.01.11. Dębno i okolice.

                   Witam :-)
   Udało nam się razem z Andrzejem i Markiem w środku tygodnia zorganizować wyjazd na trasę planowaną już jakiś czas temu. Tylko jak to u nas często bywa nie zmieściła się ona we wcześniejszych naszych czasowych ramach wyjazdowych:-) I dlatego też mamy pełen pakiet niezrealizowanych jeszcze pomysłów, ale podobno co się odwlecze to…:-) No i właśnie tym razem zajechaliśmy do wsi Dębno. Osada powstała prawdopodobnie na początku XIIIw chociaż pierwsze dokumenty wymieniające ją z nazwy pochodzą dopiero z 1274r. Również prawdopodobnie w początkach XIVw zaistniała tu też parafia a pierwszy drewniany kościół jest wzmiankowany na koniec XVw. Według lokalnej tradycji powstanie świątyni wiąże się z cudownym uratowaniem świętej Kingi przez miejscowych chłopów podczas najazdu tatarskiego w 1241r. Obecny murowany kościół powstał w latach 1470-1504. Budowę tej gotyckiej ceglanej świątyni rozpoczęto z fundacji kanclerza wielkiego koronnego, Jakuba z Dębna herbu Odrowąż. Kościół pw. Świętej Trójcy dokończył kolejny właściciel Dębna, Jakub Szczekocki. Na początku XVIIw zmieniono wezwanie świątyni przywracając jego pierwotną patronkę, św. Małgorzatę. W 1789r do kościoła nadbudowano drewnianą wieżę frontową. Pomimo dbałośći o świątynię przez kolejnych dziedziców Dębna w latach 40tych XIXw z powodu złego stanu budowli przez jakiś czas zaprzestano odprawiać nabożeństw. Gruntowny remont świątyni został przeprowadzony w latach 1899-1903 kiedy Dębno należało do ostatnich jego właścicieli, rodziny Jastrzębskich. Pięknie nam o tym wszystkim opowiedział i też pokazał sympatyczny proboszcz który uchylił nam nawet rąbka tajemnicy o tutejszej żydowskiej gospodzie:-) Przy bramie parafialnego cmentarza stoi zabytkowa figura Chrystusa Frasobliwego wykonana z piaskowca na polecenie Anny Tarłowej, właścicielki Dębna w XVIIIw. Na cmentarzu dwupoziomowa murowana kaplica grobowa z 1906r ufundowana przez Marię z Dembińskich Jastrzębskich. W wydzielonej kwaterze znajduje się cmentarz wojenny nr. 281 z I wojny światowej na którym spoczywają żołnierze którzy zginęli w walkach w okolicy w listopadzie i grudniu 1914 oraz od stycznia do maja 1915r. Pochowano tu 31 żołnierzy armii austriackiej, 25 armii rosyjskiej i 9 armii niemieckiej. Główną atrakcją Dębna jest jednak znajdujący się na sąsiednim wzgórzu późnogotycki zamek wzniesiony w latach 1470 – 1480 przez kanclerza wielkiego koronnego, kasztelana krakowskiego Jakuba z Dębna. Należący do możnego rodu Odrowążów w połowie XVIw przeszedł w ręce Węgra Franciszka (Ferenca) Wesseliniego, sekretarza króla Stefana Batorego. Później na przestrzeni wieków budowla była kilkakrotnie remontowana przez następnych właścicieli Dębna. A były nimi rody Tarłów, Lanckorońskich, Rudnickich, Spławskich i Jastrzębskich. Zamek zachował się do naszych czasów w dobrym stanie a oprowadziła nas po nim sympatyczna nasza przewodniczka opiekunka. W zabytkowej alei parkowej stoi prawdopodobnie najstarsza w Polsce figura św. Kingi ufundowana w 1725r przez Annę Tarłową. Z Dębna udało nam się niezwykle sprawnie dojechać busem do wsi Jadowniki skąd na dobre rozpoczęliśmy nasza dzisiejszą wędrówkę. Wieś równie stara jak Dębno, o historii swej sięgającej XIIw nazwę swą zawdzięczającą podobno profesji jej mieszkańców którzy trudnili się wyrobem zatrutych jadem strzał. Stąd tez zwano ich Jadownikami:-) W osobnej kwaterze na miejscowym cmentarzu parafialnym cm. wojenny nr. 278 na którym pochowano żołnierzy poległych na okolicznych terenach w dniach 20-21 listopada 1914r. Są tu mogiły 66 żołnierzy armii austro-węgierskiej i 10 żołnierzy armii rosyjskiej. Naprzeciwko cmentarza znajduje się powstały w latach 1908-1910 neogotycki kościół pw. św. Prokopa Opata. Projektantem świątyni był znany architekt Jan Sas-Zubrzycki. Kościół stoi w miejscu wcześniejszych dwóch drewnianych świątyń. Na południe od wsi, na wzgórzu Bocheniec stoi murowany kościółek z 1526 św. Anny. Zachowały się tu też ślady wczesnośredniowiecznego grodziska którego powstanie wiąże się z plemieniem Wiślan. Kolejny kościół projektu Sasa-Zubrzyckiego znajduje się we wsi Porąbka Uszewska. Kościół parafialny pw. św. Andrzeja Apostoła powstał w latach 1910-1918. Naprzeciw świątyni, na niewielkim wzniesieniu znajduje się zbudowana w latach 1900-1904 Grota Matki Bożej z Lourdes. Na dawnym cmentarzu parafialnym zachowanych kilkanaście starych kamiennych nagrobków. Znajduje się tu też cm. wojenny nr 280 na którym spoczywa 40 żołnierzy armii austrowęgierskiej i 26 żołnierzy armii rosyjskiej którzy polegli w listopadzie i grudniu 1914 roku. Wszystkie te dzisiejsze cmentarze wojenne zaprojektował austriacki architekt, porucznik w stanie spoczynku Robert Motka. Był on kierownikiem artystycznym i głównym projektantem w VIII Okręgu Cmentarnym Brzesko. Niedaleko Porąbki Uszewskiej leży Łysa Góra, dawna wieś biskupów krakowskich. Wzmiankowana już w 1321r sławę zyskała po II wojnie światowej za sprawą powstałego tu zakładu produkcyjnego Kamionka. Swe wyroby ceramiczne zakład sprzedawał do wielu krajów na całym świecie. We wsi stoi murowany kościół MB Nieustającej Pomocy powstały w latach 1920-1922. Projektantem świątyni był jej pierwszy proboszcz, ks. Stefan Bukowiec. W pobliżu Łysej Góry w nocy z 16 na 17 sierpnia 1944r został zestrzelony aliancki bombowiec B-24 Liberator z 31. dywizjonu Południowoafrykańskich Sił Powietrznych (SAAF) który powracał do bazy we Włoszech po dokonaniu zrzutu dla powstania warszawskiego. No i tak przez okoliczne wzniesienie dotarliśmy z powrotem do Dębna.
   Jadowniki 215m npm – Bocheniec 394m npm – Porąbka Uszewska 240m npm – Kamionka 382m npm – Łysa Góra 265m npm – Dębno 245m npm
  Razem z Andrzejem i Markiem pokonaliśmy dystans prawie 22km z prawie 0,5km przewyższenia. Wędrowaliśmy po Pogórzu Wiśnickim przy ładnej, choć momentami dosyć wietrznej pogodzie.
        Pozdrawiam serdecznie :-)
            Łazior Świętokrzyski