2023.04.02. Wrzosowy Przytyk

                    Witam :-)
   Po powrocie z Węgier mając jeszcze ważną winietę słowacką planowaliśmy się właśnie tam udać. Zakładaliśmy wyjazd na dwa dni co by zrealizować plan z końca października roku ubiegłego, ale póki co znów nam się to nie udało:-) Wtedy tam nawet dojechaliśmy tylko nabawiłem się kontuzji która wyeliminowała moje górskie wojaże na jakiś czas. Teraz z kolei prognozy pogodowe skutecznie nas zniechęciły do wyjazdu na Słowację. To może do trzech razy sztuka:-) Niejako w zastępstwie zamiast na mokre południe pojechaliśmy z Andrzejem trochę na północ. Naszym celem była położona kilkanaście kilometrów ma zachód od Radomia wieś Przytyk. Osada położona nad Radomką była wymieniana już w XIIIw. Od początku istnienia należała do rodu Podlodowskich herbu Janina a za założyciela wsi w 1333r uważa się Piotra z Podlodowa. Dogodne położenie na przecięciu dwóch szlaków handlowych łączących Warszawę z Krakowem i Poznań z Lublinem sprzyjało rozwojowi osady. Skrzyżowanie tych ważnych szlaków handlowych, Traktu Mazowieckiego z Traktem Wielkopolskim zwane było też środkiem Europy. Możemy się o tym przekonać nawet dzisiaj odwiedzając przytycki rynek. W 1463r Przytyk uzyskał prawa miejskie które utracił w 1869r po powstaniu styczniowym. Z historią miasta jest też związana rodzina Kochanowskich. Przez ślub poety Jana Kochanowskiego z Dorotą Podlodowską w tutejszym kościele prawdopodobnie w roku 1570 miejscowość stała się siedzibą rodu Kochanowskich herbu Korwin. Po wojnach które przetoczyły się tu w XVIIw i ogromnym pożarze w 1795r miasto straciło na znaczeniu. Przyczyniła się to tego też wybudowana w 1834r droga łącząca Szydłowiec przez Radom do Białobrzegów omijająca Przytyk. Z początkiem XVIIw w Przytyku zaczęli się osiedlać Żydzi. Trudniąca się przeważnie handlem i rzemiosłem ludność żydowska w 1921r stanowiła już około 81% ogółu jego mieszkańców. W czasie II wojny światowej hitlerowcy wysiedlili przytyckich Żydów do gett w Szydłowcu i Przysusze. Następnie wywieźli ich do obozu zagłady w Treblince. W 1942r Niemcy wyburzyli wszystkie zabudowania za wyjątkiem kościoła i Przytyk znalazł się w centrum utworzonego tu przez nich poligonu. Pierwszą świątynię w Przytyku postawiono w 1511r. Był to drewniany kościół pw. Ducha i Krzyża Świętego który w połowie XVIw po przejściu Podlodowskich na kalwinizm przekształcono w zbór. Z początkiem XVIIw wybudowano nowy drewniany kościół katolicki który został zastąpiony w 1799r następną świątynią. I on z czasem uległ zniszczeniu i w latach 1930-1936 wzniesiono obecny murowany kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Jego projektantem był znakomity warszawski architekt Stefan Szyller. W oddalonej o kilka kilometrów na zachód od Przytyku wsi Wrzos znajduje się wzniesiony w 1420r murowany kościół św. Wawrzyńca a we wsi Oblas opuszczony dwór Krasińskich z 1 poł. XIXw. Po żydowskich mieszkańcach Przytyku dzisiaj zostało kilkadziesiąt macew na zdewastowanym kirkucie. W dawnej wsi Ostrów zwącej się dziś Zameczek stoi murowany dwór z 1850r którego fundatorem był ówczesny właściciel majątku Ostrów, Konstanty Dzianott. Współczesnym symbolem Przytyku jest kojarząca się głównie z Węgrami papryka którą zaczęto tu hodować w 1982r. Z czasem to smaczne warzywo opanowało kilka sąsiednich gmin tworząc paprykowe zagłębie z którego pochodzi ponad 80% krajowej uprawy papryki. Od 1999r w Przytyku corocznie w pierwszą niedzielę września odbywają się Ogólnopolskie Targi Papryki. No i tak powędrowaliśmy sobie z Andrzejem po tym paprykowym zagłębiu troszkę tylko na koniec zroszeni lekką mżawką. A na południu lało więc był to jednak nasz trafny wybór:-)
          Pozdrawiam serdecznie :-)
            Łazior Świętokrzyski