Kompas z Bukowna 19 grudnia 2025

   Niedaleko Bukowna, w powiecie olkuskim znajduje się niezwykłe miejsce.  Na tym terenie działała do końca XX wieku kopalnia piasku. Po zakończeniu wydobycia przystąpiono do rekultywacji kopalnianych nieużytków. Wskutek nasadzenia w odpowiedni sposób sosen, brzóz i dębów powstał niezwykły znak, przedstawiający strzałkę i oznaczenie kierunku północnego za pomocą litery „N”. Znak ma długość 520 m i szerokość 100 m, co czyni go największym na świecie znakiem geodezyjnym.  Ta niezwykła leśna kompozycja znana jest jako „Kompas z Bukowna" lub „Strzałka Północy”
Aby dotrzeć do tego miejsca wyruszyłem na trasę rowerową ze Sławkowa, miasta usytuowanego pomiędzy Olkuszem a Dąbrową Górniczą.
Sławków, położony nad Białą Przemszą należy do jednego z najstarszych miast Małopolski. Osada, ulokowana w średniowieczu na ważnym szlaku handlowym, otrzymała prawa miejskie w drugiej połowie XIII wieku.   Do końca XVIII wieku Sławków stanowił własność biskupstwa krakowskiego. W XIX wieku wraz z sąsiednim Olkuszem należał do guberni kieleckiej. Po pierwszej wojnie światowej wszedł w skład nowoutworzonego województwa kieleckiego. A obecnie należy do powiatu będzińskiego województwa śląskiego.
  Jadąc na rynek poruszałem się jednym z najważniejszych szlaków pielgrzymkowych - drogą św. Jakuba (Via Regia).
Na rynku w Sławkowie znajduje się XVIII-wieczna karczma zwana austerią, jedna z najpiękniejszych, zachowanych do dzisiaj karczm w Polsce. Przy sąsiedniej pierzei rynku położony jest dom, który przed laty należał do sławkowskiego kupca Jana Kuca. Był on jednym z organizatorów tzw. Republiki Sławkowskiej w czasie rewolucji 1905 roku. Wtedy to społeczność Sławkowa wystąpiła z żądaniami wprowadzenia polskiej administracji z Sejmem Ustawodawczym w Warszawie, języka polskiego w szkołach, urzędach i sądach. Istnienie Republiki Sławkowskiej było ważnym krokiem do niepodległości.
  Ze Sławkowa udałem się do doliny Białej Przemszy. Przemieszczając się w wzdłuż jej biegu jechałem raz prawym, raz lewym brzegiem rzeki. W pobliżu opuszczonej osady Ryszka, na polanie myśliwskiej znajduje się tajemniczy krzyż. Został on postawiony w miejscu, gdzie zamordowano w 1955 r. jednego z mieszkańców osady w niewyjaśnionych, do dzisiaj, okolicznościach.  Po kolejnym przekroczeniu Białej Przemszy dojechałem do granic Jaworzna. Jadąc równolegle do linii granicznej miasta poruszałem się jednocześnie wzdłuż dawnego kordonu granicznego istniejącego w latach 1815-1914 pomiędzy Królestwem Polskim, wchodzącym w skład Cesarstwa Rosyjskiego, a Rzeczpospolitą Krakowską, a od 1846 roku Cesarstwem Austriackim.
  Ta linia graniczna jest obecnie granicą województw: śląskiego i małopolskiego, chociaż cały ten obszar, na którym się znajdowałem, to historyczna Małopolska. Cały czas jadąc na rowerze przejeżdżałem przez obszary leśne. Czasami przebieg dawnej granicy był wyraźny, gdyż prowadził drogami  i przecinkami leśnymi, ale niejednokrotnie był całkowicie nieczytelny, na skutek pozarastania drzewami dróg granicznych, po których dawniej jeździły patrole kozackie.
  Po dotarciu do osady Biskupi Bór znalazłem się w granicach administracyjnych Bukowna. W Biskupim Borze w latach 80 XX wieku został zbudowany kościół, poświęcony w 1988 roku przez biskupa kieleckiego Stanisława Szymeckiego. Dokonał tego, gdyż cały obszar od Sosnowca po Kraków, na północ od dawnej granicy rozbiorowej austriacko-rosyjskiej należał do diecezji kieleckiej (do 1992 roku).
Na północ od Biskupiego Boru w lasach nadleśnictwa Chrzanów znajduje się wspomniany Kompas z Bukowna; wyjątkowa leśna kompozycja. Niestety, najlepiej widoczny jest z powietrza. Jego wielkość uniemożliwia z dołu ogarniecie wzrokiem całości. A jeszcze na skutek wyrośnięcia nowych drzewek i krzaków został pozacierany obrys. Tak, że, niestety niewiele zobaczyłem. Mój rower może dużo, ale latać nie potrafi, a drona też nie miałem. Chociaż posiadanie tego latającego pojazdu nie jest obecnie zbyt bezpieczne.
Szybko opuściłem to miejsce i przez Bukowno dotarłem do Olkusza, gdzie zakończyłem wycieczkę.

andkoz