Chorzów Świętochłowice 28 marzec 2025

Powstanie Chorzowa związane jest z zakonem bożogrobców czyli Kanoników Regularnych Grobu Bożego. Oni to dostali w XIII wieku prawo lokacji wsi pod Bytomiem. Z tego powodu Chorzów często nazywany był „wsią bożogrobców".
Do tej pory moje wyjazdy do Chorzowa ograniczały się tylko do wizyty w Planetarium Śląskim.
Planując wycieczkę postanowiłem zobaczyć coś więcej. Przejazd rowerowy rozpocząłem w Parku Śląskim (do 2012 roku Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka). Ale tym razem skierowałem się, nie do Planetarium, ale do głównego wejścia prowadzącego do Śląskiego Ogrodu Zoologicznego. Znajduje się tam brama wejściowa pochodząca ze zniszczonego po 1945 roku pałacu w Świerklańcu zwanym śląskim Wersalem lub Małym Wersalem. Pałac należał do hrabiego Guido Henckel von Donnersmarcka, śląskiego magnata przemysłowego.
W dalszej części wycieczki dotarłem do Chorzowa Starego. Jest to najstarsza część miasta.
Obecny Chorzów powstał z połączenia kilku odrębnych organizmów miejskich. Najważniejszym z nich była Królewska Huta (Königshütte), osada powstała wokół założonej 1797 roku przez ministra pruskiego Friedricha Wilhelma von Reden huty żelaza. Szybko rozwijająca się osada otrzymała w1868 roku prawa miejskie, a po powstaniach śląskich znalazła się w granicach Polski, jako miasto Królewska Huta.
W 1934 roku do Królewskiej Huty przyłączono wieś Chorzów, zmieniając nazwą całego miasta na Chorzów, a dawna osada wiejsko-przemysłowa Chorzów stała się częścią nowo powołanego miasta, jako Chorzów Stary.
Po opuszczeniu Chorzowa Starego znalazłem się w północnej części dawnej Królewskiej Huty, tworzącej centrum obecnego Chorzowa. W tej części miasta znajduje się ulica Kalidego, na której stoi narożny dom wybudowany ok. 1800 roku dla urzędników Królewskiej Huty. W domu tym urodził się Teodor Kalide, rzeźbiarz niemiecki, zwany „rzeźbiarzem brązu i żelaza”. Był on autorem słynnej rzeźby Chłopca z Łabędziem, której odlew znajduje się m. in. na Placu Matejki w Chorzowie.
Kolejną dzielnicą, która w 1939 roku została przyłączona do Chorzowa jest dawna osada Haduki. Stanowi ona obecnie trzon ważnej części miasta, jaką jest południowa część Chorzowa – Chorzów Batory. W okresie międzywojennym gmina znana była z sukcesów drużyny piłkarskiej Ruchu Wielkie Hajduki, późniejszego Ruchu Chorzów.
Od zachodu z Chorzowem sąsiadują Świętochłowice, stara osada, której korzenie sięgają XIII wieku. W XIX wieku funkcjonowało w Świętochłowicach kilka kopalń węgla kamiennego należących do Donnersmarcków. Należące do nich budynki były siedzibami zarządów, kopalń, hut i dóbr ziemskich.
Wycieczkę rowerową zakończyłem w Rudzie Śląskiej, przejeżdżając przez jej cześć Godulę, związaną z słynnym, górnośląskim przedsiębiorcą Karolem Godulą, żyjącym w pierwszej połowie XIX wieku. Na koniec odwiedziłem jeszcze miejską bibliotekę, umieszoną w zrewitalizowanym budynku dworca kolejowego Ruda Chebzie.

andkoz