Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu

Co łączy Kraków, Wiślicę i Sandomierz? Oczywiście zabytki, ale jakie? Przede wszystkim tzw. Domy księdza Jan Długosza, słynnego kronikarza, królewskiego pedagoga i dyplomaty. W rzeczywistości mieszkał on tylko w swoim krakowskim Domu, pozostałe zaś były ufundowane przez niego dla kanoników wiślickich i mansjonarzy sandomierskich, czyli rzec można "kolegów po sutannie". Gotycki budynek z 1476 roku mieści obecnie Muzeum diecezji sandomierskiej z takim skarbami jak kamienna rzeźba Madonny z Goźlic, datowana na XIII wiek.

W XIX wieku, w wyniku represji popowstaniowych, księża mansjonarze, posługujący w sandomierskiej katedrze, musieli opuścić Dom Długosza. Pierwsze trzydziestolecie XX wieku to czas funkcjonowania muzeum w seminarium sandomierskim. Dopiero w 1936 r. dzięki zaangażowaniu prof. Karola Estreichera, udało się przenieść zbiory do wyremontowanego przez biskupa sandomierskiego Domu Długosza.

W budynku znajduje się obszerna sień, do której prowadzą dwa portale gotyckie. Nad południowym portalem (od strony katedry) znajduje się ozdobna tablica erekcyjna z herbem Długosza - "Wieniawą". W XVI wieku budynek został ponadto ozdobiony attyką.

Z oryginalnego wyglądu do dnia dzisiejszego zachował się charakterystyczny, wielotraktowy układ pomieszczeń, schody na piętro o grubości równej murowi oraz obramienia otworów okiennych, wykonane z białego piaskowca.

W zbiorach muzeum znajduje się, ofiarowany przez króla Władysława Jagiełłę krzyż mszalny o wyjątkowym znaczeniu wśród zabytków sztuki złotniczej. Krzyż pochodzi z warsztatu górnoreńskiego sprzed 1343 r. Wykonano go ze srebra, kamieni szlachetnych i korali. Pokryto złoceniem i emalią (galeria).

Prawdziwą ozdobą kolekcji sandomierskiej jest niewątpliwie gotycko-renesansowy obraz Łukasza Cranacha Starszego: "Matka Boska z Dzieciątkiem i św. Katarzyną Aleksandryjską" z lat 1518-1520 (tempera i olej na podłożu drewnianym).

Symboliczne znaczenie mają natomiast rękawiczki św. Jadwigi królowej. Ofiarować je miała przed wiekami mieszkańcom podsandomierskiej wsi Świątniki, w zamian za wyciągnięcie ugrzęzłych w zaspie sań, którymi podróżowała do Krakowa.

Zachwyt budzi również romańska figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XIII w., zwana Madonną z Goźlic. Ocalała z tympanonu fundacyjnego kościoła w Goźlicach. Odnaleziono ją w 1915 r. w trakcie odbudowy kościoła po zniszczeniach wojennych (galeria).

Znajduje się tu również fragment mozaiki wyobrażającej św. Michała Archanioła, pochodzący z dawnego soboru św. Aleksandra Newskiego, który stał przy placu Saskim w Warszawie.

W zbiorach muzeum znajduje się również najstarszy fortepian polski, wykonany właśnie w Sandomierzu w 1774 roku.

Szczególne miejsce w Domu Długosza zajmuje rzeźba Madonny z Dzieciątkiem z Koprzywnicy. Powstała u schyłku XV wieku w tzw. stylu „Pięknych Madonn”.

Unikatem jest też Biblioteka Ksiąg Drzewnych z 1 poł. XIX w., która liczy ponad 100 ksiąg wykonanych z różnych gatunków drzew i krzewów.

Kolekcja ceramiki artystycznej z Ćmielowa, znajdująca się w zbiorach Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu do zobaczenia jest TUTAJ.