Przez Garb Tenczyński do Olkusza 17 październik 2024

     Podczas kolejnej wycieczki przejechałem trasę rowerową prowadzącą drogami Garbu Tenczyńskiego i Wyżyny Olkuskiej. Przejazd zacząłem w Zabierzowie, miejscowości położonej na skraju Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. Stąd przez Balice dojechałem do Morawicy, jednej z najstarszych osad w okolicach Krakowa. W okresie średniowiecza była siedzibą możnego rodu Toporczyków, herbu Topór, władającego rozległymi dobrami w Małopolsce. Z tego rodu pochodził potężny palatyn Sieciech z czasów księcia Władysława Hermana (XI w.), który był prawdopodobnie właścicielem romańskiego palatium w Morawicy. Na jego miejscu został w XVIII wieku zbudowany barokowy kościół, który zachował się do dnia dzisiejszego. W dalszej części wycieczki przejechałem przez Mników i Czułów, które były na trasie pieszej wędrówki, którą odbyłem w sierpniu 2023 wraz koleżankami i kolegami z Klubu Turystów Pieszych PTTK „Przygoda”.
Jedną z ciekawszych miejscowości położonych na Garbie Tenczyńskim jest Tenczynek. Wieś położona u podnóża zamku Tenczyn stanowiła centrum dóbr Tęczyńskich herbu Topór. Zamek został zbudowany w XIV wieku po przeniesieniu siedziby rodu z nieodległej Morawicy.
W tym czasie Tęczyńscy byli najpotężniejszą rodziną w Małopolsce. Wielu z nich pełniło ważne funkcje kasztelanów krakowskich i wojewodów krakowskich Należący do nich zamek – po przebudowie w okresie renesansu, konkurował z Wawelem. Po śmierci w 1637 r. ostatniego z rodu Tęczyńskich, którym był Jan Magnus Tęczyński, budowla podupadła, a po potopie szwedzkim zamieniała się w ruinę.
Próby odbudowy przez kolejnych właścicieli nie przywróciły zamkowi dawnej świetności. Od 2010 roku trwają prace zabezpieczające i rekonstrukcyjne, które pozwalają udostępniać ten piękny obiekt zwiedzającym.
Po przejechaniu na drugą stronę Rowu Krzeszowickiego znalazłem się na terenie Wyżyny Olkuskiej, jednocześnie przekraczając dawną granicę zaborów: austriackiego i rosyjskiego. Obecnie jest to granica powiatu chrzanowskiego i olkuskiego w województwie małopolskim.
Miejsce, w którym przejechałem dawny kordon graniczny, istniejący pomiędzy Austro-Węgrami a Królestwem Kongresowym, znajduję się na granicy wsi Lgota (gmina Trzebinia) i wsi Niesułowice (gmina Olkusz). W Niesułowicach w dawnym punkcie granicznym został odbudowany fragment muru dawnego rosyjskiego Urzędu Celnego. A stąd do Olkusza pozostało mi do przejechania około 7 kilometrów.
Olkusz w okresie międzywojennym był jednym z miast powiatowych dawnego województwa kieleckiego. W 1945 roku, w wyniku reformy administracyjnej powiat olkuski został przeniesiony do województwa krakowskiego, a Olkusz ponownie znalazł się w tym województwie, tak jak to było przez rozbiorami.
W dawnych wiekach Olkusz należał do znaczniejszych miast Małopolski. Jego rola związana była z wydobyciem kruszców, głównie srebra i ołowiu. Za sprawą sięgających średniowiecza tradycji górnictwa Olkusz nazywany jest często „Srebrnym Miastem” i taka nazwa widnieje przy wjeździe do niego.

andkoz