2024.03.04. Uszew, Gnojnik, Gosprzydowa i Chronów.

                    Witam :-)
       Kilka kilometrów na południe od Brzeska przy drodze na Nowy Sącz w dolinie rzeki Uszwicy leży duża wieś Uszew. Jej historia sięga 1255r, kiedy to książę Bolesław Wstydliwy nadaje tutejszą ziemię nad rzeką rycerzowi Kuźmie. Następnie wieś była własnością klasztoru benedyktynek w Staniątkach i sióstr zakonu cysterskiego w Ołoboku. Przed 1346r Uszew będący w posiadaniu biskupa krakowskiego zyskuje lokację miejską. Rozwojowi osady sprzyjało dogodne położenie na szlakach handlowych z Krakowa na Ruś i z Uścia Solnego na Węgry. Podczas konfliktu Spytka z Melsztyna z biskupem krakowskim Zbigniewem Oleśnickim w grudniu 1438r Spytko najechał na Uszew. Było to prawdopodobną przyczyną upadku Uszwi i degradacji jako miasta. Druga połowa wieku XVII przyniosła kolejne zniszczenia spowodowane działaniami wojennymi i zarazami dziesiątkującymi okoliczną ludność. W rękach biskupstwa krakowskiego Uszew pozostała do 1772r, kiedy znalazła się w zaborze austriackim. Na przełomie XIX i XXw dzięki koneksjom z rodziną właściciela okocimskiego browaru Jana Götza wieś rozwijała się. We dworze mieszkała jego teściowa hrabina Sumińska. Powstało wtedy też kółko rolnicze a w 1903r założono tu pocztę. Uszew nie ucierpiała zbytnio podczas działań wojennych I i II wojny światowej. Na wzniesieniu w centrum wsi barokowo-klasycystyczny, murowany kościół św. Floriana. Świątynia została wzniesiona w latach 1801-1806 w miejscu starszej która spłonęła od uderzenia pioruna pod koniec XVIIIw. Drewniany kościół pw. Wszystkich Świętych w Uszwi powstał w XVw. Historia sąsiedniej wsi Gnojnik sięga 1215r, gdy była ona wymieniona jako jedna z kilkunastu wsi składających dziesięcinę kapitule krakowskiej. Później należąca do dekanatu tarnowskiego w XIVw została przejęta przez folwark szlachecki a jej pierwszym dziedzicem był Imbram z Gnojnika. Jeden z następnych właścicieli Gnojnika, kanonik krakowski Marek Żegota w 1380r funduje gotycki kościół pw. św. Marcina Biskupa. Stojąca do dziś świątynia w latach 1575–1617 pełniła funkcję zboru ariańskiego. Dzięki staraniom kasztelana wojnickiego i podkomorzego krakowskiego Kaspra Wielogłowskiego została odzyskana przez katolików i wyremontowana w 1633r. W XIXw Gnojnik nabył Edward Homolacs który wkrótce wykupił wszystkie okoliczne folwarki i dzięki nowoczesnym technikom rolnym doprowadził je do rozkwitu. Po jego śmierci jego synowie sprzedali majątek Żydom, Gottliebom i Wohlfeldom. Ostatnim właścicielem Gnojnika była rodzina Łysakowskich. I wojna światowa ominęła wieś i nie przyniosła poważniejszych strat. Podczas drugiego globalnego konfliktu 15 sierpnia 1944r Niemcy utworzyli w Gnojniku obóz pracy przymusowej. Tak samo jak Uszew i Gnojnik tak też wieś Gosprzydowa leży w dolinie rzeki Uszwicy. Jak podaje legenda osadę założył rycerz Gotfryd de Volya od którego nazwiska pochodzi też nazwa wsi. Pierwszy raz w dokumentach Gosprzydowa została wymieniona w 1215r. W XVw właścicielami wsi zostaje rodzina Wielogłowskich herbu Starykoń, która gospodarzy nią przez kolejne czterysta lat. Podobnie jak sąsiednie wioski i Gosprzydowa ucierpiała w XVIIw podczas potopu szwedzkiego i śmiertelnych zaraz które nawiedzały okolicę. Na miejscu wcześniejszej świątyni pochodzącej z 1326r, w 1697r z fundacji Wielogłowskich wzniesiono nową świątynię. Drewniany kościół św. Urszuli wraz z drewnianą dzwonnicą z XVIIIw oraz drewnianą organistówką mieszcząca od 1877r szkołę stoją do dzisiaj. Ostatnia właścicielka Gosprzydowej pochodzącą z rodu Wielogłowskich, Barbara Wielogłowska sprzedała w 1798r majątek Janowi Komarowi. W rękach jego rodziny wieś pozostała do 1876r po czym w późniejszym okresie właściciele wioski zmieniali się co kilka lat. Ostatni właściciel Gosprzydowej, Zygmunt Grabieński Christiani w 1912r rozparcelował dworski majątek pomiędzy mieszkańców wioski. Podczas I wojny światowej szkolny budynek zajęli żołnierze austriacko-węgierscy a wielu mieszkańców wsi zostało zmobilizowanych do armii. Podczas II wojny światowej we dworze, w szkole i organistówce stacjonowały oddziały niemieckie. Ostatnią dzisiaj przez nas odwiedzoną miejscowością była wieś Chronów. Według jednego z miejscowych przekazów nazwa wsi wzięła się od okolicznych lasów, w których chroniła się miejscowa ludność przed najazdem Tatarów. Początki osadnictwa na tym terenie wiąże się z plemieniem Wiślan. Pod koniec XIIw ziemie te znalazły się w rękach rodu Gryfitów. Pierwsze pisemne wzmianki o Chronowie pochodzą z 1286r. Wieś była gniazdem rodowym gałęzi Gryfitów, która później przyjęła nazwisko Chronowskich herbu Gryf. W roku 1585 część Chronowa stała się własnością arianina Jana Przypkowskiego herbu Radwan. W 1685r na wzgórzu w miejscu wcześniejszej świątyni został wzniesiony nowy drewniany kościół pw. Świętego Ducha. W 1878r obok świątyni Andrzej Kozicki ufundował w ogrodzeniu kościoła murowaną kapliczkę. Stoi tu też drewniana kapliczka św. Jana Nepomucena z 1873r. Obie wojny światowe XXw obeszły się z Chronowem dość łagodnie nie powodując żadnych strat. W okolicznych lasach podczas II wojny światowej działała partyzantka AK.
       Uszew 255m npm – Gnojnik 245m npm – Gosprzydowa 265m npm – Krasna Góra 387m npm – Chronów 255m npm – Uszew 255m npm
   No i tak razem z Andrzejem przy pięknej pogodzie spędziliśmy ten poniedziałek na Pogórzu Wiśnickim. Wyszło nam tylko 16km z 257m przewyższenia, ponieważ w trakcie przejścia pokombinowaliśmy jak nikt inny :-)
Wiele razy przejeżdżaliśmy obok kościoła w Gnojniku nigdy się doń nie zatrzymując więc tym razem pomimo zamknięcia mogliśmy go chociaż dotknąć.
          Pozdrawiam serdecznie :-)
            Łazior Świętokrzyski