Źródło Warty oraz dolinami Krztyni i Mierzawy; 27 marzec 2021

  Już dawno chciałem odwiedzić Kromołów, dawne miasteczko położone na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. W Kromołowie rozpoczyna swój długi bieg rzeka Warta zanim dotrze do Odry w Kostrzynie.
  Kromołów jest to obecnie wschodnia część Zawiercia, do którego osada została przyłączona w 1977 roku. Miejscowość była znana w źródłach od początku XII wieku. A prawa miejskie uzyskała w XIV wieku. W XVI wieku na miejscu dawniejszego, drewnianego powstał murowany kościół pw. Św. Mikołaja Biskupa. Miasto zostało spalone, jak wiele innych, w czasie potopu szwedzkiego. W 1869 roku Kromołów za udział mieszkańców w Powstaniu Styczniowym utracił prawa miejskie.
  Najbardziej rozpoznawalnym miejscem Kromołowa są źródła Warty. Jedno z nich znajduje się na dawnym rynku. W miejscu tym postawiono na przełomie XV i XVI wieku drewnianą kapliczkę. Nowa kapliczka, murowana została zbudowana w 1803 roku. Jej patronem, tak jak poprzednio został św. Jan Nepomucen. Kapliczka była dwukrotnie przebudowywana: w 1929 r. oraz w 1989 r. Pod kapliczką znajduje się główne źródło rzeki Warty – trzeciej co do wielkości rzeki w Polsce o długości 808 km. Źródło jest usytuowane na wysokości 380 m n. p. m.
Stąd rzeka rozpoczyna swój bieg, płynąc początkowo na zachód przez centrum Zawiercia, gdzie skręca na północny-zachód w stronę Częstochowy i dalej na Nizinę Wielkopolską.
  Zawiercie było punktem początkowym mojej wycieczki rowerowej. Po opuszczeniu Kromołowa, nową ścieżką rowerową dotarłem do Okiennika Wielkiego, grupy skał tworzących jeden z najpiękniejszych, i najciekawszych ostańców skalnych położonego przy Szlaku Orlich Gniazd.
  Dalsza trasa przebiegała dolinami dwóch dopływów Pilicy- Krztyni i Żebrówki. Doliną Krztyni przejechałem tylko jej 6-kilometrowy odcinek pomiędzy Przybyszowem (część Kroczyc) a Pradłami. W Pradłach zajmowano się niegdyś wytopem rud żelaza, ale po powstaniu dużego zakładu hutniczego w Zawierciu produkcji zaniechano. Po dojechaniu do Jeziorowic nad Żebrówką znalazłem się w gminie Żarnowiec.  W pobliżu Żarnowca położone są Łany Wielkie, które niedawno odwiedziłem podczas innej wycieczki. Łany Wielkie to dawny gród Żarnowiec, który w XV wieku został przeniesiony na obecne miejsce, a na jego miejscu powstała obecna wieś Łany.
  Opuszczając tę wieś wyjechałem również z województwa śląskiego w jego obecnych granicach. Dalszą drogę odbyłem doliną Mierzawy, znajdującą się już w województwie świętokrzyskim. Poprzez Krzelów dotarłem do Sędziszowa, gdzie zakończyłem przejazd. Trasa mojej wycieczki w większości prowadziła drogami powiatu zawierciańskiego. Ziemie te w przeszłości historycznie należały do województwa krakowskiego (a więc Małopolski) i dopiero po rozbiorach ich przynależność administracyjna uległa zmianie. Na rowerze przejechałem 78 km.

andkoz