2019.09.14. Chmielnickie okolice

                    Witam :-)
  Wędrując znów ariańskim szlakiem wybrałem się tym razem do Chmielnika gdzie na tutejszym Rynku stoi pomnik Nike , zabytkowa studnia  z 1834r i fontanna w kształcie kuli ziemskiej. Wszystko to w otoczeniu XIX wiecznego układu urbanistycznego centrum miasta z zachowanymi kamienicami z tego okresu. Blisko rynku przy skwerku na Placu Kościelnym znajdziemy chyba jedyny w Polsce pomnik strażaka - ochotnika a obok pochodzący z 1783r kościół parafialny Niepokalanego poczęcia NMP. Niedaleko stąd do cmentarza parafialnego gdzie na wydzielonej kwaterze znajduje się założony w 1918r cmentarz wojenny. W ziemnym kopcu zwieńczonym metalowym krzyżem spoczywa 130 żołnierzy różnych narodowości z okresu I wojny światowej (1914-1918) a w zbiorowych kwaterach pochowanych jest 150 żołnierzy polskich poległych w okresie II wojny światowej (1939-1945) Na cmentarzu parafialnym nie ma zbyt wiele zabytkowych nagrobków ale wyróżnia się nagrobek z czerwonego piaskowca z ludzką postacią w mundurze generalskim. Pochowany jest tutaj właściciel Chmielnika i pobliskich Łagiewnik , generał brygady , dowódca Pułku Ułanów Legii Nadwiślańskiej zmarły w 1853r Kazimierz Tański.  Pozostałości zespołu dworsko-parkowego w niedalekich Łagiewnikach obejmują zachowane stawy podworskie , park , zabudowania gospodarcze i spichlerz . Budynek ten przypominający bardziej pałac niż budynek gospodarczy został przystosowany do zamieszkania a cały teren pełni dziś funkcję Domu Pomocy Społecznej. Podobna placówka DPS znajduje się w oddalonym o kilka kilometrów dalej Gnojnie. I tu również zajmuje on tereny dawnego zespołu dworskiego otoczony parkiem i murem. Okazały murowany jednopiętrowy budynek dworu ukończył w 1540r ówczesny właściciel Krzysztof Gnoiński. Dwór jednocześnie pełnił funkcję zboru Braci Polskich. Pozostały do dzisiaj jeszcze stare zabudowania folwarczne i stawy a nad jednym z nich kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1736r Obok pochodzący z lat 1596-1598 kościół parafialny św. Jana Chrzciciela. Na miejscowym cmentarzu pochodząca z XVw zniszczona kaplica cmentarna ówczesnych właścicieli Gnojna . Duży kompleks stawów , tym razem hodowlanych znajduje się w Śladkowie Małym a idąc dalej można dojść i do Śladkowa Dużego. Znajduje się tu następny zespół pałacowy zbudowany w 1680r przez ród Balickich którzy tu właśnie mieli swój majątek. Pozostało kilka niszczejących budynków gospodarczych i duży murowany piętrowy budynek dworu. Niestety nie udało mi się nawiązać kontaktu z obecnym właścicielem nieruchomości dlatego też wszystko widziałem tylko zza solidnego muru. Następna pozostałość po Arianach znajduje się we wsi Suliszów. W dobrym stanie zachował się tu pochodzący z początku XVIIw budynek dawnego zboru. Służy on do dziś jako budynek mieszkalny. Wracając stąd do Chmielnika natkniemy się na następną pamiątkę ariańską , jeden z najstarszych zachowanych zabytków Chmielnika. Jest to pochodzący z początku XVIw kościółek św.Trójcy przejęty na zbór w 1558r przez Jana Oleśnickiego. Obok kilka starych kamiennych figur i krzyży z dawnego cmentarza przykościelnego. Nie da się wymazać z historii  Chmielnika społeczności żydowskiej która w okresie międzywojennym XXw stanowiła około 80 % ludności miasta. W czasie II wojny światowej na terenie Chmielnika istniało getto żydowskie które hitlerowcy stopniowo likwidowali do marca 1943r wywożąc wszystkich Żydów do obozu w Treblince. Do dzisiaj pozostał teren nowego cmentarza żydowskiego założonego w 1820r który ogrodzono i uporządkowano . Pierwszy kirkut założony w 1565r znajdujący się obok synagogi wzniesionej w latach 1633-1634 został doszczętnie zniszczony przez Niemców. Jedną z najładniejszych świątyń żydowskich w regionie odremontowano i przekształcono w Ośrodek Edukacyjno-Muzealny ,,Świętokrzyski Sztetl,, im.Majera Małego. Znajduje się tu jedyna na świecie szklana bima (miejsce gdzie dawniej odczytywano Torę) i wiele innych eksponatów związanych ze społecznością żydowską dawnego Chmielnika. No i na koniec została ,,Gęsia studnia,, z podobizną gąski umieszczonej na postumencie, na skwerze obok banku. A to pewnie dlatego , że jak głosi legenda chmielnicka gąska znosi złote jaja a dotknięcie jej dzióbka przynosi dobrobyt ... no bank jest obok :-)  To jednak na pamiątkę lat minionych gdy Chmielnik słynął oprócz rzemiosła i rolnictwa z hodowli i ubojni gęsi. Chmielnickie tuczarnie gęsi znane były nie tylko na polskich stołach ale też i na europejskich :-) Udało mi się obejrzeć z bliska dawne budowle dworskie w Łagiewnikach i Gnojnie dzięki wyrozumiałości stróża/ochroniarza (?) z pierwszych i przesympatycznej i miłej pracownicy DPS z drugich :-) których oboje bardzo serdecznie pozdrawiam :-) A Śladków Duży pozostał niestety  niezbadany...
     Pozdrawiam Braci serdecznie :-)
          Łazior Świętokrzyski