2020.07.15. Wokół Oksy.

                    Witam :-)
     W lipcu 1858r w tej świątyni ślub wzięli Wincenty Żeromski i Franciszka Józefa z domu Katerla czyli przyszli rodzice Stefana Żeromskiego. Zachował się jeszcze akt ich ślubu. A świątynia ta to kościół parafialny pw. św. Andrzeja Apostoła w Węgleszynie. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1315r a jej nazwa prawdopodobnie wywodzi się od wypalania węgla drzewnego. Wcześniejszą drewnianą świątynię w roku 1367 zastąpiono nową murowaną w stylu gotyckim wystawioną przez biskupa krakowskiego Floriana z Mokrska. Budowla kilkakrotnie przebudowywana stoi do dzisiaj. Obok świątyni znajduje się murowana dzwonnica z pierwszej połowy XIXw W czasie I wojny światowej austriaccy okupanci zagrabili pochodzące z XVIw zabytkowe dzwony kościelne. W położonym w pobliżu Zakrzowie ocalało kilkanaście dębów szypułkowych z podworskiego parku. Dwór z końca XVIIw który tu stał spłonął i nie ma po nim śladu. Położona dalej wieś Lipno istniała już w średniowieczu i miała wielu właścicieli. We wsi stał drewniany dwór który spłonął podczas powstania styczniowego. W 1899r posiadłość nabył Stanisław Borkowski który w 1910r wybudował tu murowaną willę. Po jego śmierci  w 1935r majątek przejął oficer kawalerii Wojska Polskiego , Borys Schön. Po wojnie majątek rozparcelowano a w pałacyku przez kilkadziesiąt lat działała szkoła podstawowa i póżniej przedszkole. Dokonano wtedy też niewielkiej rozbudowy o boczne przybudówki. Budynek dzięki bieżącym naprawom przetrwał do dziś w dobrym stanie. W ostatnich latach resztki podworskiego majątku w Lipnie odzyskali spadkobiercy Borysa Schöna. Na razie willa stoi opuszczona a teren wokół niej powoli niszczeje i zarasta. Obok pałacyku stoi pomnik upamiętniający 16 osób zamordowanych 4 sierpnia 1944r przez ukraińskich nacjonalistów. Ostrzelani przez oddział NSZ własowcy w odwecie spacyfikowali Lipno i spalili zabudowania dworskie. Niedaleko Oksy leży wieś Rzeszówek z której pochodziła matka hetmana Stefana Czarnieckiego , Krystyna z Rzeszowskich. Od rodu Rzeszowskich nazwę swą wzięła i wieś. We wsi znajdują się otoczone starym zaniedbanym parkiem ruiny dworu z połowy XIXw i pozostałości zabudowań folwarcznych. Po II wojnie światowej majątek był użytkowany przez PGR i  budynek dworu nieremontowany jest dzisiaj w opłakanym stanie. Ale ktoś zaczął jego odbudowę więc może jeszcze życie tu wróci :-)  Pochodzący z pobliskich Nagłowic ojciec literatury polskiej Mikołaj Rej na terenie swoich posiadłości w dzień świętego Marcina 1554r założył nowe miasto. Nazwał je od swojego herbu Okszą która z czasem stała się Oksą. Ufundował też świątynię której budowę ukończył w 1570r jego syn Andrzej Rej. Prawdopodobnie w świątyni został pochowany zmarły w 1569r Mikołaj Rej. W początkowym okresie świątynia pełniła funkcję zboru kalwińskiego. Oksa była jednym z głównych ośrodków kalwinizmu gdzie wielokrotnie odbywały się synody protestanckie. W 1678r zbór został przejęty przez cystersów z Jędrzejowa jako filia parafii w Koniecznie. W 1914r renesansowa murowano-drewniana świątynia została konsekrowana pw. św. Mikołaja.
      Pozdrawiam serdecznie :-)
          Łazior Świętokrzyski