05/06-03-2022 Wędrówka szlakami Beskidu Niskiego, przez Cergową i Łysą Górę.

W pierwszy weekend marca 2022 roku wędrowałem z grupą znajomych ścieżkami Beskidu Niskiego, zdobyliśmy między innymi Cergową oraz Łysą Górę, odwiedziliśmy też pustelnię św. Jana z Dukli na wzgórzu Zaśpit. W sobotę 05 marca wystartowaliśmy z Lubatowej, zdobyliśmy Cergową 716 m (trzeci co do wysokości szczyt Beskidu Dukielskiego), a następnie przez Nową Wieś dotarliśmy na wzgórze Zaśpit na którym stoi pustelnia św. Jana z Dukli. Po dłuższym odpoczynku przez Garb 611m i Czystyny 645m zeszliśmy do wsi Chyrowa, gdzie mieliśmy zabukowany nocleg.

Wieża widokowa na Cergowej

Cergowa jest zalesionym szczytem Beskidu Dukielskiego będącego częścią Beskidu Niskiego leży na południowy wschód od Dukli. Nazwa pochodzi najprawdopodobniej od celtyckiego słowa kerg oznaczającego górę. Cergowa liczy sobie zaledwie 716 m n.p.m., ale wyraźnie odcina się od reszty krajobrazu, nie można jej nie zauważyć. Sylwetka Cergowej góruje nad Duklą. Posiada trzy wierzchołki, licząc od wschodu:  681m, 683m oraz 716m (z żelaznym krzyżem i wieżą widokową). Wieża widokowa funkcjonuje od jesieni 2018 roku. Jest drewnianą konstrukcją o wysokości bez mała 22m, posiada cztery poziomy użytkowe. Jej budowa kosztowała prawie 1 mln zł. Wcześniej na szczycie wznosiła się wieża triangulacyjna, używana do pomiarów geodezyjnych, a w czasie II wojny światowej do obserwacji. Obecna wieża nawiązuje kształtem i proporcjami do tak zwanych kanadyjskich wież wiertniczych, charakterystycznych dla krajobrazu Podkarpacia z przełomu XIX i XX wieku. Z wieży roztacza się widok obejmujący: Beskid Niski, Bieszczady, Pogórza Karpackie, a przy dobrej pogodzie Beskid Sądecki, Gorce oraz Tatry.

Pustelnia św. Jana z Dukli na wzgórzu Zaśpit 

Św. Jan urodził się w Dukli na początku XV wieku w rodzinie mieszczańskiej. Informacje o jego młodości zawarte są wyłącznie w legendach i miejscowej tradycji – brak na ten temat źródeł historycznych. Jeden z przekazów głosi, że już od wczesnych lat Jan prowadził życie pustelnicze najpierw lasach u stóp góry Cergowej przy „Złotym Źródełku”, a następnie na wzgórzu Zaśpit koło wsi Trzciana. Po opuszczeniu pustelni, wieku 25-30 lat wstąpił do zakonu franciszkanów konwentualnych w Krośnie. Prawdopodobnie odbył studia kanonicze w Krakowie i został wyświęcony na kapelana (prezbitera). Został powołany na urząd kaznodziei, przez wiele lat był też przełożonym klasztorów w Krośnie i Lwowie. Gdy w połowie XV wieku, we Lwowie został założony konwent obserwantów, czyli franciszkanów reguły obostrzonej (zwanych również bernardynami) Jan się do nich przeniósł. W ostatnich latach przed śmiercią utracił wzrok. Do ślepoty dołączyła się ponadto choroba bezwładu nóg. Nadal jednak prowadził życie ascetyczne i wykonywał po dawnemu obowiązki zakonne. Jan z Dukli zmarł w opinii świętości 29 września 1484 roku. Pochowano go w kościele klasztornym we Lwowie. Jan z Dukli został ogłoszony błogosławionym przez papieża Klemensa XII w roku 1733, natomiast kanonizacji dokonał w Krośnie papież Jan Paweł II podczas swojej wizyty w 1997 roku. Jego relikwie spoczywają aktualnie w rodzinnej Dukli. Pustelnia św. Jana z Dukli na wzgórzu Zaśpit leży około 1.5 kilometra od miejscowości Trzciana w gminie Dukla. Obecna kaplica, wzniesiona na początku XX-go wieku jest już trzecią w historii tego miejsca. Po beatyfikacji w 1769 roku, z fundacji Marii Mniszchowej wzniesiono tu pierwszą murowaną kaplicę, która spłonęła jednak w 1883 roku. Jak głosi legenda Marii, właścicielce Dukli św. Jan objawił się we śnie, polecając jej, wybudować na miejscu swej pustelni kaplicę i tak też się stało. W jej miejsce w 1887 roku z fundacji Cezarego Męcińskiego wzniesiono drewnianą kaplicę. Trzecią, zachowaną do dnia dzisiejszego neogotycką murowaną kaplicę, zbudowano w latach 1906-1908 staraniem gwardiana bernardynów dukielskich Ambrożego Ligasa. 

Cerkiew w Chyrowej

Cerkiew w Chyrowej pod wezwaniem Prokow (Opieki) Przeświętej Bogurodzicy wzniesiona została w 1780 roku (obecnie jest to kościół rzymskokatolicki). Cerkiew gruntownie wyremontowano w roku 1932 i w latach 90-tych XX wieku. Świątynia w Chyrowej jest jedną z dwóch zachowanych do dziś cerkwi (obok cerkwi w Bałucianie) prezentujących typ budowli charakterystycznych dla obszaru środkowej i wschodniej Łemkowszczyzny. Cerkiew jest świątynią orientowaną, trójdzielną. Zamknięte półkoliście prezbiterium i sąsiadująca z nim od północy zakrystia są murowane, nawa i babiniec drewniane, o konstrukcji zrębowej. Wieża jest słupowa. 
W niedzielę 06 marca wystartowaliśmy z Chyrowej, zdobyliśmy Polanę 651m, Wierchowinę 628m, Łysą Górę 641m oraz Górę Grzywacką 571m. Wędrówkę zakończyliśmy w Nowym Żmigrodzie. W ciągu dwu dni pokonaliśmy 28km przy 1210m podejść.