26-06-2021 Wędrówka szlakami Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Skansen w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec.

W sobotę 26 czerwca wybrałem się na Jurę Krakowsko-Częstochowską. Moim celem był Skansen w Wygiełzowie, Zamek Lipowiec oraz Rezerwat Przyrody Bukowica. Skansen w Wygiełzowie oraz Zamek Lipowiec tworzą jedną jednostkę organizacyjną o nazwie: "Muzeum - Nadwiślański Park Etnograficzny i Zamek Lipowiec".  Wędrówkę rozpocząłem we wsi Wygiełzów w gminie Babice (powiat chrzanowski, województwo małopolskie) i na początek udałem się do Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie.

Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie, dwór z Drogini

Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie powstał w roku 1968, zgromadzono w nim i udostępniono do zwiedzania przykłady budownictwa drewnianego charakterystycznego dla zachodniej części Małopolski. W domach krytych słomą lub gontem znajduje się wyposażenie używane w XVIII/XIX wieku. Do najciekawszych obiektów należą kościółek przeniesiony z Ryczowa pochodzący z XVI wieku oraz XVIII wieczna drewniana dzwonnica z Nowej Góry. Dopełnieniem wyglądu ówczesnych wsi i miasteczek jest zrekonstruowany drewniany dwór z Drogini koło Myślenic wzniesiony przez Adama Jordana około roku 1730. Dwór z zewnątrz jest otynkowany gliną i bielony wewnątrz znajduje się stała ekspozycja „Mieszkanie zamożnej rodziny szlacheckiej w okresie od połowy XIX wieku do roku 1945”. Ze skansenu powędrowałem na Zamek Lipowiec. Zamek niestety aktualnie jest nieczynny.

Zamek Lipowiec

W zachodniej części Grzbietu Tenczyńskiego na Górze Zamkowej (362m) stoją ruiny zamku Lipowiec, którego historia sięga średniowiecza. Przed murowanym zamkiem istniała w tym miejscu prawdopodobnie drewniana warownia. W roku 1243 dobra babickie wraz z Lipowcem nabył biskup krakowski Jan Prandota (Lipowiec pozostał własnością biskupstwa do roku 1789). W pierwszym dziesięcioleciu XIV wieku Lipowiec był w posiadaniu biskupa Jana Muskaty, który długo przeciwstawiał się księciu Władysławowi Łokietkowi, dążącemu do przywrócenia Piastom tronu krakowskiego. Do dzisiaj z tych czasów zachowała się niegdyś wolnostojąca okrągła wieża, której dolne partie pochodzą na pewno z drugiej połowy XIII i początku XIV wieku studnia wykuta w litej skale i fragment przedbramia. W późniejszym okresie zamek był przebudowywany przez biskupów Wojciecha Jastrzębca i Zbigniewa Oleśnickiego. Od XV wieku zamek wykorzystywany był jako więzienie. Przetrzymywano tu osoby podległe jurysdykcji duchownej z terenu diecezji krakowskiej. Obok duchownych odpowiadających za przekroczenia prawa kanoniczego więziono też propagatorów i zwolenników szerzącej się w Polsce reformacji. W roku 1655  zamek nie zdołał obronić się przed potopem szwedzkim. Blisko dwuletni pobyt wojsk okupanta przyczynił się do znacznej dewastacji, zamek stracił rolę rezydencji, bo nie mógł sprostać wymogom wygody i reprezentacji. W roku 1720 biskup Felicjan Szaniawski przystąpił do odbudowy zamku przystosowując go na miejsce rekolekcji i dom poprawy dla księży. W roku 1780 dobra lipowieckie wraz z zamkiem przejęto na rzecz skarbu państwa. W roku 1809 zamek  strawił pożar naruszając dachy i mury najwyższej kondygnacji, poważnie uszkodził też wnętrza. W połowie XIX wieku zamek został opuszczony. Opuszczony i niszczejący zamek przetrwał w stanie ruiny do połowy lat pięćdziesiątych XX wieku, kiedy to uznano Lipowiec za obiekt zabytkowy i przystąpiono do prac zabezpieczających. Po zakończeniu prac konserwatorskich obiekt został włączony do chrzanowskiego Muzeum, od roku 2007 jest częścią „Muzeum – Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie i Zamku Lipowiec”. Po obejściu murów zamkowych skierowałem się do Rezerwatu Bukowica.

Rezerwat przyrody Bukowica

Rezerwat przyrody Bukowica został utworzony w roku 1987 na terenie wzgórza Bukowica o wysokości około 360 m, stanowiącego część Garbu Tenczyńskiego. W zdecydowanej większości teren rezerwatu pokrywa las bukowy. Oprócz objętego ochroną drzewostanu bukowego na terenie rezerwatu można zaobserwować odsłonięcia triasowych wapieni. Ciekawym elementem rezerwatu jest położona na południowym oraz południowo-zachodnim zboczu wzgórza ściana skalna, osiągająca wysokość kilku metrów. Z rezerwatu wróciłem do Wygiełzowa. W sumie pokonałem 11.5 km przy 270 m podejść.