05-06-2021 Wędrówka szlakami Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Zamek Tenczyn.

W sobotę 05 czerwca wybrałem się na Jurę Krakowsko-Częstochowską. Moim głównym celem był Zamek Tenczyn oraz jego okolice. Nazwa zamku Tenczyn pochodzi prawdopodobnie od tenczy, która często pojawia się nad okolicznymi lasami. Wędrówkę rozpocząłem we wsi Tenczynek, z której powędrowałem żółtym szlakiem turystycznym do wsi Rudno. W Rudnie na Górze Zamkowej (398 m n.p.m.) będącej dawnym stożku wulkanicznym i jednocześnie najwyższym wzniesieniem Garbu Tenczyńskiego stoją ruiny zamku.

Brama Zwierzyniecka w Tenczynku

Wieś Tenczynek założona została prawdopodobnie na początku XIV wieku przez Nawoja z Morawicy (tej leżącej koło Krakowa) herbu Topór. Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1319, rozpoczęto wówczas karczowanie lasu w miejscu obecnego Tenczynka. Wieś od początku pełniła rolę służebną wobec zamku Tenczyn. W Tenczynku na niewielki wzniesieniu, Górce Sieradzkiej stoi zbudowany w latach 1728 – 1742 kościół św. Katarzyny. Kościół posiada barokowo-regencyjny wystrój wnętrza. Ciekawym zabytkiem Tenczynka jest Brama Zwierzyniecka. Brama Zwierzyniecka zwana Krakowską pochodzi z drugiej połowy XIX wieku. Jest jedną z czterech bram wjazdowych jakie niegdyś prowadziły do dawnego zwierzyńca (obecnie jest to Las Zwierzyniecki), gdzie rodzina Potockich hodowała zwierzęta łowne i urządzała polowania. Reprezentuje ona styl neogotycki. Ozdobiona jest sylwetkami zwierząt i herbem rodu Potockich, Pilawa.

Zamek Tenczyn w Rudnie

Przyjmuje się, że pierwszy drewniany zamek w Rudnie zbudował około roku 1319 kasztelan krakowski Nawoj z Morawicy pieczętujący się herbem Topór. Twórcą zamku murowanego był syn Nawoja, Andrzej wojewoda krakowski i sandomierski. On też jako pierwszy przyjął nazwisko Tęczyński. Syn Andrzeja Jaśko rozbudował zamek oraz założył kaplicę. W trakcie rządów Jaśka Władysław Jagiełło więził tu niektórych ważniejszych jeńców krzyżackich wziętych do niewoli podczas bitwy pod Grunwaldem. W 1461 roku przez blisko rok na zamku mieszkał Jan Długosz. W połowie XVI wieku na zamku gościli między innymi Mikołaj Rej i Jan Kochanowski. Wygląd warowni nie ulegał większym zmianom, aż do roku 1570, kiedy to podkomorzy wielki koronny Jan Tęczyński przekształcił dotychczasowy zamek w renesansową rezydencję. Przebudowa zamku zapoczątkowana przez Jana Tęczyńskiego ciągnęła się do początku XVII wieku. Pod zamkiem rozciągały się ogrody i winnice. Ostatnią dużą inwestycją na zamku była gruntowna przebudowa kaplicy zamkowej dokonana przez Agnieszkę z Tęczyńskich Firlejową, późniejsza fundatorkę klasztoru karmelitów bosych w Czernej. W 1637 roku zmarł, fundator klasztoru kamedułów w Rytwianach wojewoda krakowski Jan Magnus Tęczyński, ostatni męski przedstawiciel rodu. Jego jedyna córka Izabela wyszła za mąż za Łukasza Opalińskiego. W 1655 roku marszałek wielki koronny Jerzy Lubomirski ustępując przed Szwedami rozpuścił plotkę, że na zamku Tenczyn ukryty jest skarbiec koronny. W rzeczywistości skarbiec ukryty był na zamku w Starej Lubowli na Spiszu. Szwedzi oblegali zamek i po długiej obranie przyjęli jego kapitulację. Gdy nie znaleźli skarbu wymordowali całą załogę, lipcu 1656 roku opuścili zamek i spalili. Na przestrzeni kolejnych wieków zamek, popadając w coraz gorszy stan przechodził w ręce rodzin Sieniawskich, Czartoryskich, a od 1816 roku stał się własnością Potockich herbu Pilawa. W lipcu 2016 roku, w wyniku porozumienia zawartego między Gminą Krzeszowice a spadkobiercami Potockich, ruiny zamku zostały  otwarte dla zwiedzających. Po zwiedzeniu zamku Tenczyn, czerwonym szlakiem rowerowym dotarłem do czerwonego szlaku pieszego (Szlaku Orlich Gniazd), którym wróciłem do Tenczynka. W sumie pokonałem 18.5 km przy nieco ponad 300 m podejść.