10-07-2021 Wędrówka przez Puszczę Niepołomicką, Zamek Królewski w Niepołomicach.

W sobotę 10 lipca wybrałem się do Niepołomic. Moim celem był zamek, który przez wieki był rezydencją królów polskich zwaną "drugim Wawelem". Obecnie w komnatach zamkowych mieści się  Muzeum Niepołomickie bogate w eksponaty myśliwskie i łowieckie, zbiory Włodzimierza Puchalskiego oraz Muzeum Narodowego. W muzeum prezentowany jest zbiór ponad 100 obrazów i rzeźb z Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. W kaplicy zamkowej prezentowane są dokumenty królewskie i papieskie, w tym akt utworzenia parafii z 1350 roku. W zamku mieści się także hotel i centrum konferencyjne.

Zamek Królewski w Niepołomicach

Początki zamku w Niepołomicach sięgają połowy XIV wieku,  kiedy król Kazimierz Wielki wzniósł na skarpie pradoliny Wisły obszerny gotycki obiekt, mający również pełnić funkcje obronne. W tym czasie zamek składał się z trzech wież, budynków w skrzydłach południowym i wschodnim oraz murów kurtynowych, równolegle została rozbudowana osada Niepołomice, której początki sięgają czasów organizowania się Państwa Polskiego za pierwszych Piastów, gdy Kraków został siedzibą książęcą. Osada miała pełnić funkcję usługowe dla zamku i dworu. W latach 1350-1358 powstał kościół parafialny pw. Św. Dziecięciu Tysięcy Męczenników. W czasach Władysława Jagiełły zwoływano na zamku zjazdy koronne oraz  odprawiano sądy. Stąd też rozpoczynały się liczne wprawy myśliwskie Jagiełły do Puszczy. W czasach Zygmunta I Starego zamek gruntownie przebudowano, nadając mu formę czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem. W roku 1550 wielki pożar strawił zamek. Za czasów Zygmunta Augusta zamek odbudowano. Pracami kierowali Tomasz Grzymała i artysta rzeźbiarz Santi Gucci. W tym czasie powstały między innymi klatki schodowe i krużganki oraz ogrody włoskie zwane „ogrodami królowej Bony”. W końcówce XVI wieku zamek przeszedł w ręce prywatne rodów szlacheckich: Curyłów, Branickich, Lubomirskich. W tym czasie zmieniano jedynie wystrój wnętrz oraz przebudowano krużganki na wczesnobarokowe. Najazd Szwedów w roku 1655 przyniósł kres świetności Niepołomic. Szwedzi zniszczyli kościół, zamek zmienili na magazyn żywności, miasto doszczętnie złupili. Od połowy XVIII wieku zamek ponownie trafił w ręce królewskie, najpierw Augusta II Mocnego, a następnie Augusta III. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku zamek wraz z miastem przeszedł pod panowanie Austrii. Austriacy zmienili wystrój zamku przeznaczając go na koszary, rozebrali też drugie piętro, wzmocnili mury skarpami i przyporami. W roku 1776 Niepołomice otrzymały lokację miejską. Od drugiej połowie XIX wieku do I wojny światowej zamek pełnił funkcje mieszkaniowe i magazynowe. W okresie międzywojennym i powojennym zamek pełnił funkcję obiektu użyteczności publicznej. W latach dwudziestych XX wieku przebudowano dach na dwuspadowy. W czasie wojny zamek przeszedł w ręce niemieckie. Zasadniczo przetrwał on okupację bez większych zniszczeń. Jedynie w trakcie wycofywania się hitlerowcy wysadzili skład amunicji niszcząc kilka sklepień. W okresie powojennym budowla popadała w ruinę. Od 1991 roku, kiedy stał się własnością Gminy Niepołomice, przystąpiono do kompleksowych prac renowacyjnych. Po kilku latach remontów i prac adaptacyjnych, trwających do 2007, królewska siedziba odzyskała swą dawną świetność.

Kościół parafialny w Niepołomicach pw. Dziesięciu Tysięcy Męczenników

Po zwiedzeniu zamku powędrowałem do Puszczy Niepołomickiej, po drodze minąłem  kościół parafialny pod wezwaniem Św. Dziesięciu Tysięcy Męczenników (co ciekawe to rzadko spotykane wezwanie miała też kaplica na zamku w Chęcinach). Z dojściem i powrotem z Puszczy przedeptałem coś około 24km, niestety większość szlaku przebiegała drogami asfaltowymi i szutrowymi.