14-05-2021 Spacer po Siewierzu i okolicach.

W sobotę 14 maja odwiedziłem miasto Siewierz, moim gównym celem był zamek biskupów krakowskich. Przespacerowałem się też nad Zalew Przeczycko-Siewierski. Siewierz położony jest na Garbie Tarnogórskim, nad rzeką Czarną Przemszą w województwie śląskim, w powiecie będzińskim. Jego nazwa pochodzi najprawdopodobniej od nieistniejącego już w języku polskim słowa siewiór, oznaczającego „północ”. Określała zapewne miejsce położone na północ od jakiegoś innego obiektu geograficznego.

Rynek w Siewierzu 

Pierwsze zmianki o osadzie pochodzą z początku XII wieku. Założono ją przy szlaku handlowym, na wzgórzu. Przed rokiem 1144 wzniesiono w niej kamienny kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Początkowo osada funkcjonował na południowy zachód od dzisiejszego miasta i rozwijała się wokół romańskiego kościoła. Prawdopodobnie po najazdach mongolskich została przeniesiona w miejsce łatwiejsze do obrony. W 1276 r. Siewierz uzyskał prawa miejskie. Wytyczono wówczas rynek będący do dziś głównym centrum miasta. Przełomowa dla Siewierza okazała się pierwsza połowa XV wieku. W grudniu 1443 roku biskup krakowski, Zbigniew Oleśnicki wykupił księstwo siewierskie wraz z zamkiem od zadłużonego księcia cieszyńskiego, Wacława I. W 1484 roku biskup krakowski Jan Rzeszowski zaczął używać tytułu księcia siewierskiego. Miasto stało się stolicą świeckiego księstwa feudalnego, rządzonego przez biskupów krakowskich. W 1790 roku Sejm Wielki zlikwidował księstwo siewierskie, wcielając je do Rzeczypospolitej. W tym samym roku biskup krakowski Feliks Turski opuścił oficjalnie zamek w Siewierzu. W roku 1870 Siewierz utracił prawa miejskie w wyniku carskich represji za powstanie styczniowe 1863 roku. Odzyskał je ponownie w roku 1962. Z bogatej historii ocalało w mieście kilka interesujących zabytków, jak chociażby ruiny zamku biskupów krakowskich, budynek starej gminy, kościoły czy średniowieczny układ urbanistyczny.

,

Ławeczka twórców pieśni "Od Siewierza"

Na rynku stoi ławeczka twórców pieśni "Od Siewierza" , która wykonywana przez Zespół Pieśni i Tańca "Śląsk" rozsławiła miasto. 

Zamek biskupów krakowskich w Siewierzu 

Pierwsza wzmianka o zamku w Siewierzu pochodzi z roku 1337. Pierwszą wzniesioną budowlą była cylindryczna wieża ostatniej obrony określana mianem bergfried’u. Według badań archeologicznych powstała ona w trzecim ćwierćwieczu XIII wieku. W kolejnych latach wzniesiono zwieńczone krenelażem mury oraz jeden lub dwa domy zamkowe. W okresie budowy zamku tereny księstwa bytomskiego do którego należał Siewierz znalazły się wraz z całym Śląskiem w granicach Czech. Zamek był jedną z warowni księstwa bytomskiego. W roku 1337 zamek nabył książę cieszyński, Kazimierz I. W roku 1443 książę cieszyński Wacław popadłszy w kłopoty finansowe sprzedał księstwo siewierskie z zamkiem biskupowi krakowskiemu Zbigniewowi Oleśnickiemu. Na mocy wystawionego wówczas dokumentu na kolejnych biskupów krakowskich przelana została wówczas pełna władza książęca, jaka nad Siewierzem przysługiwała książętom bytomskim i cieszyńskim. Z racji tego biskupi krakowscy przyjęli świecki tytuł książąt siewierskich. Księstwo nie zostało włączone do Polski, lecz stało się prawie niezależnym tworem politycznym z własnym wojskiem, surowym prawem, szlachtą, gospodarką i monetą. Pod rządami biskupów krakowskich na zamku ogniskowało się życie polityczne i kulturalne Księstwa Siewierskiego. Zamek był siedzibą urzędów starosty, kanclerza i sędziów, posiadał też stałą załogę wojskową. Około roku 1625 na zamku rozpoczął działalność Trybunał Siewierski słynący ze swojej surowości. Znane jest do dziś powodzenie „Bij, kradnij, zabijaj lecz Siewierz omijaj”. Biskupi krakowscy przebudowali gotycki zamek zarówno pod względem rezydencjonalnym jak i militarnym; powstała baszta ogniowa, barbakan, dwie basteje i mury parkanowe. W okresie wojen XVII i XVIII wieku zamek, mimo że nie należał do Rzeczypospolitej, był wielokrotnie wykorzystywany militarnie między innymi w okresie Potopu, przebywały w nim oddziały Stefana Czarnieckiego. Na mocy postanowień Sejmu Wielkiego Księstwo Siewierskie zostało w roku 1790 wcielone do Rzeczypospolitej. Zamek przestał pełnić rolę stolicy samodzielnego księstwa i został opuszczony. Po III rozbiorze Polski pomieszczenia na zamku Prusacy wykorzystywali jako hale manufaktury sukna. Podczas wojen napoleońskich były tu koszary wojsk polskich. Po 1815 roku opuszczony samoistnie popadł w ruinę. W latach 50-tych i 70-tych XX wieku rozpoczęto prowadzone z przerwami prace mające na celu zabezpieczenie budowli. Wznowiono je w 1999 roku zmierzając do zachowywana zamku w stanie tzw. trwałej ruiny.