21-01-2023 III Rajd Pamięci Powstańców Styczniowych AKTK PTTK „Sabat” Politechniki Świętokrzyskiej.

W sobotę 21 stycznia uczestniczyłem w III Rajdzie Pamięci Powstańców styczniowych AKTK PTTK „Sabat” Politechniki Świętokrzyskiej. Na początek zwiedziliśmy Suchedniów. Zwiedzanie zaczęło się na dworcu kolejowym, następnie odwiedziliśmy zabytkowy cmentarz z XIX wieku z grobami weteranów powstania styczniowego oraz XIX-wieczny kościół pw. św. Andrzeja Apostoła, w którym przechowywany jest sztandar powstańczy. Przespacerowaliśmy się również ulicą Bodzentyńską przy której rośnie zabytkowy dąb noszący imię dr Poziomskiego (lekarza pracującego przed II wojną światową w Suchedniowie), stoi pomnik i krzyż powstańcy oraz znajduje się młyn Grudzińskich, w którym mieszkał Gustaw Herling-Grudziński.

Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Suchedniowie

Suchedniów położony jest na Płaskowyżu Suchedniowskim nad rzeką Kamionką, prawym dopływie Kamiennej. Rozciąga się prawie na 60 kilometrach kwadratowych, będąc obszarowo jednym z największych miast w województwie. Co najmniej od początku XVI wieku funkcjonowały tu zakłady żelazne. Do rozwoju przemysłu przyczynił się biskup krakowski Andrzej Załuski, który wybudował w połowie XVIII wieku dwa wielkie piece z fryszerkami, ufundował też kaplicę. W roku 1789  Suchedniów zgodnie z postanowieniami Sejmu Wielkiego utracił miano osady duchownej, został przejęty przez skarb państwa stając się ważnym ośrodkiem krajowego górnictwa i jednym z centrów zagłębia górniczego, które nosiło miano Zagłębia Staropolskiego. Mieszkańcy Suchedniowa wzięli aktywny udział w  powstaniu 1863 roku. Utworzony tu kilkusetosobowy oddział, którym dowodzili bracia Dawidowiczowie dokonał ataku na stacjonujące w Bodzentynie wojsko carskie. W 1864 roku Emilia Peck z domu Orłowska założyła w Suchedniowie pensję żeńska z internatem, w której prowadzono tajne nauczanie języka polskiego. Podczas II wojny światowej w zakładach mechanicznych inż. Tańskiego, pod kierunkiem inż. Kazimierza Czerniewskiego „Korebko” konspiracyjnie produkowano dla oddziałów AK pistolety maszynowe sten. Po wojnie Suchedniów zaczął prężnie się rozwijać. W 1962 uzyskał prawa miejskie. Powstał ośrodek kultury, rozwijała się infrastruktura, powstały oczyszczalnie ścieków i wodociągi. Powstała wytwórnia wyrobów kamionkowych, kwasoodpornych i kanalizacyjnych oraz Fabryka Urządzeń Transportowych FUT (produkowała wózki widłowe RAK, upadła na początku XXI wieku).

Przy źródełku Burzący Stok 

My z Suchedniowa przez Opal, źródełko Burzący Stok oraz Piaseczną Górę  powędrowaliśmy na Wykus. W rejonie Wykusu odwiedziliśmy Kapliczkę Matki Bożej Bolesnej oraz wzgórze 326 (Kropkę), miejsce w którym obozowali żołnierze „Ponurego”.  

Kapliczka Matki Bożej Bolesnej na Wykusie 

Leśny rezerwat Wykus utworzono w roku 1978 na powierzchni 65,97 ha, na terenie gminy Bodzentyn w granicach Sieradowickiego Parku Krajobrazowego. Przedmiotem ochrony są: fragment rzeki Lubianki i jej dopływu wraz ze zboczem wzniesienia Wykus, lasy i bory mieszane o cechach lasu naturalnego. Ale Wykus to nie tylko rezerwat, to również miejsce o wyjątkowym znaczeniu dla historii Gór Świętokrzyskich. Gęsty las dawał schronienie oddziałom walczącym „o wolność”. W czasie powstania styczniowego stacjonowały tu oddziały powstańcze pod dowództwem Mariana Langiewicza. Szczególną rolę odegrał Wykus w okresie II wojny światowej. Wykorzystując sprzyjające warunki terenowe, już w październiku 1939 roku działał tu oddział mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. Jesienią 1942 roku oddział GL por. Ignacego Robota „Narbutta”, a wiosną 1943 roku rozpoczęło działalność zgrupowanie AK por. Jana Piwnika „Ponurego”, którego akcje przeszły do historii walk powstańczych. Latem i jesienią 1943 roku hitlerowcy zorganizowali trzy obławy. Ostatnia z nich 28 października 1943 roku doprowadziła do zadania zgrupowaniu poważnych strat. W wyniku zdrady poległo kilkudziesięciu partyzantów. Pamiątką tamtych walk są symboliczne już mogiły. W 1957 roku członkowie zgrupowania „Ponurego” wybudowali kapliczkę z obrazem Matki Bożej Bolesnej. Obok kapliczki spoczywa zmarły w Wielkiej Brytanii następca „Ponurego” mjr. Eugeniusz Kaszyński „Nurt”.

Polana Langiewicza

Z Wykusu przez Polanę Langiewicza (miejsce obozowiska oddziału Mariana Langiewicza z okresu powstania styczniowego 1863) udaliśmy się do leśnictwa Rataje, gdzie zakończyliśmy naszą wędrówkę. W sumie pokonaliśmy 23.6km przy 250 m podejść.